гры́ўка, ‑і, ДМ грыўцы; Р мн. грывак; ж.
1. Памянш.-ласк. да грыва.
2. Апушчаная на лоб і падстрыжаная пасма валасоў. Адчувалася, нібы і пад гэтай меднай грыўкай, гулліва навісаўшай на лоб, калышуцца цьмяныя думкі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пляска́ты
1. в разн. знач. пло́ский;
~тыя чэ́рві — пло́ские че́рви;
п. лоб — пло́ский лоб;
2. пло́ский, сплю́снутый, приплю́снутый;
~тая скры́нка — пло́ский я́щичек;
п. нос — приплю́снутый нос
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Лы́біцца ’ухмыляцца’ (мін., Сл. ПЗБ), ’усміхацца’ (шчуч., Нар. лекс.). Відавочна, запазычанне з рус. лы́биться, якое Трубачоў звязвае роднаснымі лоб, ст.-рус. лъбъ ’лоб’, наўг. лы́бонь ’верхняя частка галавы жывёлы’, дзе назіраецца падаўжэнне вакалізму ъ > ы (гл. Фасмер, 2, 539).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
zachmurzyć
зак. нахмурыць;
zachmurzyć czoło — нахмурыць лоб
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
kraus
a кучара́вы
éine ~e Stirn — намо́ршчаны лоб
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
насу́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
1. Рухаючыся, наблізіцца да каго-, чаго-н.
Хмара насунулася.
2. перан. Надысці, наблізіцца (пра час, падзеі і пад.).
Ноч насунулася.
3. Ссунуўшыся, закрыць сабой што-н.
Хустка насунулася на лоб.
|| незак. насо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
баразні́ць, -разню́, -ро́зніш, -ро́зніць; незак., што.
1. Рабіць барозны чым-н.
Плугам б. зямлю.
2. Пакідаць пасля сябе сляды, падобныя на барозны.
Б. затоку.
3. перан. Утвараць складкі, маршчыны.
Маршчыны баразнілі лоб.
|| зак. збаразні́ць, -разню́, -ро́зніш, -ро́зніць; -ро́знены і -разнёны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пя́дзя, -і, мн. -і, -яў, ж.
Старая мера даўжыні, роўная адлегласці паміж расшыранымі вялікім і ўказальным пальцамі.
○
Лоб на сем пядзяў (разм.) — вельмі разумны.
Ні пядзі (звычайна пра зямлю: не аддаць, не ўступіць і пад.) — ніколькі, нават самай малой часткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Лабзе́нь ’хлопец з вялікім ілбом’ (Нас.). Сюды ж формы з перастаноўкай: лазбень ’тс’ (Жд. 2, Нас., Бяльк.), ’поўны, здаровы чалавек’ (Бяльк.). Метатэза адбылася, відаць, паводле асацыяцыі з дзеясловам лазіць і наз. лоб (’лазіць усюды’ > ’свавольнічаць’ ’выдумляць’ > ’быць разумнікам’). Параўн. таксама смал. лабзень, лазбень ’лоб’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нахму́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
Сурова наморшчыць (твар, лоб), насупіць (бровы). Дзяніс Давыдавіч акінуў вачыма сцяну і хутка падняўся на рыштаванні, дастаў вымяральны прыбор, як бы праверыў сябе, і нахмурыў бровы. Гурскі. [Дзед Талаш] сядзеў пануры, нахмурыўшы свой маршчыністы лоб, і думаў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)