Verbum

анлайнавы слоўнік

гіпацыкло́іда

(ад гіпа- + цыклоіда)

плоская крывая, якую апісвае пункт акружнасці, што коціцца без слізгання ўнутры іншай, нерухомай акружнасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

індыкатры́са

(фр. indicatrice = літар. якая паказвае)

мат. крывая, якая наглядна паказвае змены вектараў у прасторы або на плоскасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эвалю́та

(лац. evoluta = разгорнутая)

мат. плоская крывая, што з’яўляецца асновай для пабудовы па пэўных правілах іншай крывой — эвальвенты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ВЫ́ПУКЛАСЦЬ І ЎВАГНУ́ТАСЦЬ крывой, уласцівасць крывой, калі ўсе пункты любой яе дугі ляжаць не вышэй (не ніжэй) за хорду, якая сцягвае гэтую дугу. Пункт, у якім выпукласць крывой пераходзіць ва ўвагнутасць, наз. пунктам перагіну. Напр., крывая y=sin x увагнутая ў інтэрвале (0, π), выпуклая ў інтэрвале (π, 2π), пункт перагіну x=π.

Калі функцыя $f (x)$ мае першую і другую вытворныя, то выпукласць і ўвагнутасць можна ахарактарызаваць так: у пунктах выпукласці крывая ляжыць не ніжэй за датычную і другая вытворная f″(x) > 0, у пунктах увагнутасці — не вышэй за датычную і f″(x) < 0 (калі f″(x) = 0, патрабуюцца дадатковыя даследаванні). Аналагічна вызначаецца выпукласць і ўвагнутасць паверхняў. Вобласць (частка плоскасці або прасторы), якая абмежавана выпуклай крывой (або выпуклай паверхняй), наз. выпуклай. Уласцівасці выпуклых абласцей вывучаюцца ў геаметрыі выпуклага цела.

В.В.Гарохавік.

т. 4, с. 319

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

замкну́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад замкнуць.

2. у знач. прым. Адасоблены, не наступны для іншых. [Героі апавяданняў Бядулі] вядуць пераважна замкнутае жыццё, мужна пераносяць крыўды, але не жадаюць скарыцца. Кучар. // Маўклівы, спрытны. Замкнуты характар. □ Пасля свайго жахлівага маленства Марына расла замкнутай, крыху дзікаватай. Грамовіч.

3. у знач. прым. Які змыкаецца, злучаецца канцамі. Замкнутая крывая. Замкнуты электрычны ланцуг. Замкнутая ломаная лінія.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

клато́іда

(ад гр. klotho = праду + -оід)

плоская спіралепадобная крывая, якая складаецца з дзвюх частак, размешчаных сіметрычна адносна пачатку каардынат.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

curvature

[ˈkɜ:rvətʃʊr]

1) згіб -у m.

2) вы́гіб -у m., вы́гін -у m. (рэ́чкі, даро́гі); выпу́класьць f., скрыўле́ньне n.

a curvature of the spine — скрыўле́ньне пазвано́чніка

3) крывізна́ f., крыва́я лі́нія

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

krzywy

krzyw|y

1. крывы;

patrzeć na kogo ~ym okiem перан. глядзець на каго нядобрым вокам;

2. кульгавы;

3. ~a мат. крывая

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ава́л

(фр. ovale, ад лац. ovum = яйцо)

выпуклая замкнутая крывая лінія без вуглавых пунктаў, падобная да лініі падоўжанага разрэзу яйца.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

гіпе́рбала ¹, ‑ы, ж.

Мастацкі прыём перабольшання для ўзмацнення выразнасці выказвання. З мэтай падаць сваім апавяданнях, гумарыстычную афарбоўку Якуб Колас, апрача параўнанняў, ужывае і другія стылістычныя спосабы — эпітэты, метафары, гіпербалы, якія нясуць у сабе пэўную долю гумару. «Полымя». У пісьмовай літаратуры гіпербала .. ужываецца як сродак вобразнага адлюстравання рэчаіснасці. А. Макарэвіч. // Усякае перабольшанне.

[Ад грэч. hyperbolē — перабольшанне.]

гіпе́рбала ², ‑ы, ж.

У матэматыцы — крывая лінія з ліку канічных сячэнняў.

[Ад грэч. hyperballō — праходжу праз што‑н.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)