Заве́т ’запавет’. Рус.заве́т, укр.заві́т ’тс’, польск.дыял.zawiat ’заклад’, чэш.závěť, уст.závėt ’запавет’, славац.závet, славен.zavèt, серб.-харв.за́вет, балг.кніжн.завѐт, макед.завет ’тс’. Ст.-слав., ст.-рус.завѣтъ ’умова, клятва, запавет, загад’. Бязафіксны аддзеяслоўны назоўнік агульнаслав. характару ад дзеяслова zavětiti ’накладваць абавязак, абяцаць, загадваць’ < větiti ’ведаць’. Значэнне, а магчыма, і само слова замацаваліся, відаць, пад ст.-слав. уплывам (параўн. польск. семантыку і адсутнасць слова ў серб.-луж.). Словы таго ж кораня веча, савет (гл.). Шанскі, 2, З, 15–16; Фасмер, 1, 305; БЕР, 1, 574; Махэк₂, 687.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
bid3[bɪd]v.(bade, bidden) : bid smb. farewellfml развіта́цца з кім-н.;
I bade all my friends farewell. Я развітаўся з усімі маімі сябрамі.
2.dated or lit.зага́дваць; прасі́ць;
He bade me come again. Ён папрасіў мяне наведаць яго зноў.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ка́федраж.
1. (длявыступлення) Rédnerpult n -(e)s, -e; Kathéder n -s, -;
выкла́дчык ка́федры Léhrkraft an éinem Léhrstuhl
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
require[rɪˈkwaɪə]v.fml
1. патрабава́ць, зага́дваць;
I have done all that is required. Я зрабіў усё, што патрабуецца.
2. мець патрэ́бу (у чым-н.);
Have you got all you require? У вас ёсць усё, што вам патрэбна?
♦
if required у вы́падку неабхо́днасці, пры неабхо́днасці
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Со́лтыс ‘у Заходняй Беларусі сельскі стараста’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), со́лтус, со́лтас ‘тс’ (Сл. ПЗБ). З польск.sołtys ‘часовы начальнік, які назначаецца панам вёскі’, дыял.sołtys, sałtys, szałtys. Запазычанне з с.-в.-ням.schultheiʒ ‘той, хто загадваў, вызначаў павіннасці або даваў сведчанні’ ад с.-в.-ням.schult, schulde ‘павіннасць, абавязак’ і heiʒen ‘распараджацца, загадваць’; першасная форма з XIII ст. szołtys > sołtys у выніку мазурэння (Борысь, 567). Ст.-бел.шолтысъ, шелтысъ, солтысъ з польскай, гл. Булыка, Лекс. запазыч., 25; але польскае слова ён памылкова лічыць запазычаннем з нямецкай пры пасрэдніцтве венг.szöltes ‘тс’. Басай–Сяткоўскі (Słownik, 329) адкідаюць чэшскае пасрэдніцтва (параўн. Новавейскі, Zapożyczenia, 16).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дыктава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., што.
1. Вымаўляць, зачытваць што‑н. уголас з тым, каб слухачы (слухач) запісвалі. Дыктаваць тэкст пісьма машыністцы. □ — Я не хутка дыктую, вы паспяваеце запісваць?Краўчанка.
2.Загадваць, прадпісваць што‑н. для безагаворачнага выканання. Дыктаваць сваю волю. □ Укалола .. [Ельскага] графская пыха, што не можа дыктаваць .. ён, афіцэр, пан, шляхціц.Пестрак.//перан. Падказваць, пераконваць. Сам розум дыктаваў даць гэту паркалёвую хустку Марылі: ёй не прыйшлося мануфактуры, а хустка гэтая аставалася.Чорны.Ехаў Юрка дамоў з намерам правесці канікулы на беразе рэчкі. Аднак нейкая маўклівая праца розуму, унутранае пачуццё дыктавала зусім іншае.Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
улада́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які валодае правам наследавання ўлады. Уладарны князь.
2. Схільны загадваць, падначальваць сабе. Уладарны характар. □ [Старшыня] усклаў важкія кулакі на стол і, прыняўшы паставу ўладарнага кіраўніка, абвясціў Лямзікаву..: — Значыць, як дамовіліся.Быкаў.// Які выражае загад; настойлівы, патрабавальны. Калі мы з Сяргеем памкнуліся бегчы разам з усімі, пачуўся ўладарны голас Кімы: — Радысты, назад!Няхай.// Здольны рабіць моцны ўплыў на каго‑н. Уладарная прыгажосць.
3.перан. Неадольны, усемагутны. Уладарны наступ вясны. □ Уладарная сіла яго, гэтага аптымізму, як той незгасальны агеньчык, цяплілася недзе глыбока ў душы і сагравала неспакойную, прагную да ведаў, натуру юнака.Майхровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
require
[rɪˈkwaɪr]
v.i.
1) патрабава́ць
We shall require more help — Нам трэ́ба бу́дзе больш дапамо́гі
2) зага́дваць; вымага́ць
You are required to go there — Вам загада́на туды́ ісьці́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
decree
[dɪˈkri:]1.
n.
1) дэкрэ́т -у m., ура́давая пастано́ва, ука́з -у m.
2) Law судо́вая пастано́ва (аб разво́дзе і пад.)
2.
v.t.
1) зага́дваць, дэкрэтава́ць
2) выраша́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
prescribe
[prɪˈskraɪb]
v.
1) зага́дваць
2) прыпі́сваць, прапі́сваць (лек)
The doctor prescribed penicillin — Ле́кар прапіса́ў пэніцылі́н
3) Law
а) тра́ціць моц за да́ўнасьцю гадо́ў
б) дамага́цца пра́ва ўлада́ньня на падста́ве да́ўнасьці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)