1. Хутка, імкліва ўстаць, усхапіцца з месца. Вартавы ўпаў, але праз момант падхапіўся і шпарка пабег у глыбіню двара.Шамякін.Дзяўчына зірнула на свой наручны гадзіннік, кінула нажніцы і падхапілася: — Ой, хлопчыкі! Я зноў спазнілася ў вытворчыя майстэрні.Даніленка.
2. Нечакана ўзнікнуць, узняцца. Падхапіўся мароз. □ Як на тое, падхапіўся страшэнны вецер. Ён вырываў з будынкаў дранічыны, ахапкі сена і разносіў агонь навокал.Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расха́джваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Хадзіць павольна ўзад і ўперад. Як і ўчора, расхаджваў вартавы, ціха насвістваў.Навуменка.// Павольна хадзіць; прагульвацца. Міхалка спаважна расхаджвае па садзе між казачнага пчалінага гарадка з рознакаляровымі домікамі.Якімовіч.// Шмат хадзіць, часта бываць дзе‑н., у каго‑н. Расхаджваць па гасцях.//Разм. Хадзіць у тым або іншым адзенні. Нехта з членаў камітэта нясмела падаў голас: — Сам Дывінец вунь звузіў калошы, дый у [сты]льным гальштучку расхаджвае...Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
safeguard
[ˈseɪfgɑ:rd]1.
v.t.
1) ахо́ўваць, абараня́ць
2) пільнава́ць, вартава́ць; суправаджа́ць, ве́сьці пад канво́ем
2.
n.
1) ахо́ва, засьцяро́га f.
a safeguard against disease — засьцяро́га ад хваро́бы
2) ва́рта f.; вартавы́ -о́га m.; канво́й -ю m., канваі́р -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
заме́рцісов., в разн. знач. замере́ть; (оцепенеть — ещё) обмере́ть;
з. ад жа́ху — замере́ть (обмере́ть) от у́жаса;
вартавы́ замёр — часово́й за́мер;
но́ччу жыццё ў го́радзе ~рла — но́чью жизнь в го́роде замерла́;
сло́ва ~рла на ву́снах — сло́во за́мерло на уста́х;
гул замёр — звук за́мер
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
сакрэ́т1
(фр. secret, ад лац. secretum = таемнае)
1) тайна, таямніца; тое, што падлягае захаванню ўпотай;
2) тайны спосаб атрымання, вырабу чаго-н., які невядомы іншым;
3) патайная канструкцыя ў механізме (напр. замок з сакрэтам);
4) перадавы патайны ваенны вартавы пост (напр. выстаўлены с.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
шрам, ‑а, м.
След на скуры ад раны ў выглядзе паласы або рубца; шнар. На лобе ў [Саламона] .. застаўся шрам ад лапаты, якой майстра спрабаваў цвёрдасць яго чэрапа.Бядуля.Тады торгаўся сіняваты шрам на твары палкоўніка, і яго правае века заходзілася ў драбнюткім ціку.Лынькоў.//перан. След у выглядзе паласы, баразны на якой‑н. паверхні. Ка снезе глыбокія шрамы. Прамыя, як коп’і.Кандрусевіч.На краі дзялянкі, як бацька, як вартавы, узвышаецца стары волат-дуб, магчыма, самы стары ў гэтым гаі, з парадзелым голлем, з глыбокімі шрамамі ад удараў маланкі.Шамякін.
[Ням. Schramme.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
піке́т
(фр. piquet = калок, вяха)
1) невялікі ваенны вартавы атрад, застава (напр. конны п.);
2) група бастуючых рабочых для аховы прадпрыемства ад пранікнення штрэйкбрэхераў;
3) пункт мясцовасці, адзначаны колікам, забітым роўна з паверхняй зямлі, які служыць для ўстаноўкі на ім рэйкі пры нівеліраванні і замацаванні трасы на мясцовасці;
4) адзінка вымярэння даўжыні чыгуначных ліній;
5) старадаўняя гульня ў карты.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
прасвіста́ць, ‑свішчу, ‑свішчаш, ‑свішча; зак.
1. Абазвацца свістам. Вартавы прасвістаў.
2.што. Выканаць свістам (якую‑н. мелодыю). [Пятрусь] некалькі разоў прайшоўся па хаце і прасвістаў матыў «Варшавянкі».Гартны.
3. Праляцець, пранесціся, са свістам рассякаючы паветра. Над галавою прасвістала куля і ўрэзалася ў сасну.Гурскі.Бомбы прасвісталі над казіно, дзе быў падрыхтаваны баль для здраднікаў.Няхай.І па Марсе прамчаць, прасвішчуць Камсамольскія эшалоны.Лукша.
4. Свістаць некаторы час.
5.безас.каго. Разм. Праняць скразняком. [Алёша:] — Апранацца трэба добра, а то прасвішча.Лобан.[Вілюевіч:] — Учора на машыне мяне ветрам так прасвістала.Грамовіч.
6.што. Разм. Дарма патраціць. Прасвістаць грошы. Прасвістаць дзень без работы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
guard
[gɑ:rd]1.
v.t.
1) ахо́ўваць, сьцерагчы́, вартава́ць
2) пільнава́ць
3) Archaic суправаджа́ць
2.
v.i.
сьцерагчы́ся, асьцерага́цца
to guard against errors — сьцерагчы́ся, асьцерага́цца памы́лак
3.
n.
1) ва́рта, ахо́ва, абаро́на f.
2) вартавы́ -о́га m.
3) асьцяро́га, пі́льнасьць f.
4) Brit. канду́ктар -а m. (у цягніку́, трамва́і)
•
- guards
- off one’s guard
- on guard
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)