◎ По́цераб, по́тэребы, поцерэб, по́цяраб, по́церэб ’расчышчанае ад лесу поле ці сенажаць’ (Янк. 3., Некр.; Сержп. Борт.; Бес., Выг. дыс.; Касп.; дзятл., калінк., Сл. ПЗБ; Мат. Гом., ТС, Сцяшк. Сл.;), пбгріраб, пацяробкі ’бурачнік’ (шчуч., Сл. ПЗБ), стараж.-рус.потеребь ’расчышчанае пад раллю месца’ (1499). Аддзеяслоўны назоўнік, утвораны з жщерабіць, якое з ηό‑ (па‑) і церабіць (< прасл.*lerbiti) ’высякаць дрэвы, прачышчаць лес’. Гл. пацярдб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лаг1
(гал. log)
1) прыбор для вымярэння хуткасці руху судна і пройдзенай ім адлегласці;
2) борт судна (пры вызначэнні становішча судна адносна хвалі, іншага судна і г.д.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
учапі́цца, учаплю́ся, учэ́пішся, учэ́піцца; зак.
1.за каго-што, у каго-што. Моцна ўхапіцца за каго-, што-н. або ўплесціся за што-н., у што-н.
У. за борт машыны.
У. ў валасы.
2.за што. Зачапіцца за што-н.
Кручок вуды ўчапіўся за водарасці.
3.чым за што. Закрануць што-н. у час руху.
У. воссю калёс за шула варот.
4.перан., за што. Тое, што і ухапіцца (у 2 знач.).
У. за думку.
5.за кім-чым. Далучыцца самавольна, без папярэдняй згоды да тых, хто ідзе куды-н.
За намі ўчапіўся сабака.
|| незак.учэ́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
aboard
[əˈbɔrd]
adv.
1)
а) на карабе́ль (на борт); на самалёт, цягні́к
б) на караблі́(на бо́рце); у самалёце
to go aboard a train — се́сьці ў цягні́к
2) уздо́ўж (карабля́ ці бе́рагу)
•
- All aboard!
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
дупле́т
(фр. doublet)
1) тое, што і дублет 3;
2) у час більярднай гульні ўдар шарам у другі шар, які, стукнуўшыся аб борт і адскочыўшы ад яго, трапляе ў лузу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Bord
I
m -(e)s, -e борт, край
an ~ — на бо́рце
etw. (A) über ~ wérfen* — адкі́нуць (што-н.)
II
n -(e)s, -e (кні́жная) палі́ца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ГАЛЕ́РА
(італьян. galera),
драўлянае вёславае ваен. судна. Створана ў 7 ст. венецыянцамі. У Еўропе пашырана ў 7—18 ст. У Расіі з’явілася ў канцы 17 — пач. 18 ст. пры Пятру I. Даўж. 40—60 м, шыр. 4—7,5 м, асадка да 2 м, адзін рад вёслаў (16—32 на борт), скорасць пад вёсламі да 7 вузлоў (12,96 км/гадз), экіпаж да 450 чал. У якасці дапаможнага рухача на 1—2 мачтах галеры ставіліся косыя, т.зв. «лацінскія», парусы. Асн. зброяй да сярэдзіны 14 ст. былі надводны таран, кідальныя машыны, арбалеты, потым — гарматы. Існавалі таксама т.зв. конныя галеры для перавозкі коней.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
klapa
ж.
1. клапан; накрыўка, века;
klapa bezpieczeństwa — засцерагальны клапан;
2.крав.борт;
3.разм.перан. крышка; правал, няўдача;
zrobić ~ę — збанкрутаваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ласу́нак, ‑нку, м.
1. Што‑н. вельмі смачнае; улюбёная страва. Хатнія ласункі. □ Грыбы [госці], вядома, хвалілі, дый удаваліся яны такія, што маглі лічыцца ласункам.Лужанін.[Чайкі] то стралой узнімаюцца ўгору, то куляй ляцяць уніз за ласункамі, якія пасажыры кідаюць за борт.Філімонаў.
2.звычайнамн. (ласу́нкі, ‑аў). Салодкія кандытарскія вырабы і наогул усё смачнае; прысмакі. Танкісты пачалі дзецям соваць ласункі, хто галеты, хто цукар.Няхай.У парк рэдка хто заглядваў, і мядзведзям ужо не прыносілі ніякіх ласункаў.Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лаг1 ’жэрдка, якую прыстаўляюць да воза і коцяць па ёй дрэвы’ (Жд. 2) < прасл.lagъ < lagati ’класці’, якое з’яўляецца ітэратыўным дзеясловам да łožiti ’класці’ (Бернекер, 683).
Лаг2 ’прыбор для вымярэння хуткасці руху судна або пройдзенай ім адлегласці’ (ТСБМ) < з гал.log ’тс’ праз рускую мову (гл. Фасмер, 2, 445).
Лаг3 ’борт судна’ (ТСБМ) < рус.лаг ’рад гармат на адным борце карабля’ < гал.laag ’тс’ (Матцэнаўэр, Cizí sl., 235) ці з ням.Lage ’сукупнасць гармат на адным борце судна’.