апаста́зія
(польск. apostazja, ад гр. apostasia = адступніцгва)
адыход ад догматаў, асноўных палажэнняў веравызнання; адступніцтва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тэ́зіс
(гр. thesis)
палажэнне, якое коратка перадае адну з асноўных думак лекцыі, даклада.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ко́дэкс, ‑а, м.
1. Сістэматызаваны звод законаў якой‑н. адной галіны права. Крымінальны кодэкс. Грамадзянскі кодэкс.
2. перан.; чаго або які. Сукупнасць асноўных прынцыпаў, правіл паводзін, поглядаў. Маральны кодэкс будаўніка камунізма.
3. Старадаўні рукапіс у пераплёце. Пергаментны кодэкс.
[Ад лац. codex — кніга.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЁРДА,
адно з асноўных рабочых прыстасаванняў ткацкага станка. Мае выгляд грэбеня з вузкімі метал. пласцінкамі, замацаванымі ў драўляных або металічных планках. Служыць для раўнамернага размеркавання ніткі асновы, якая праходзіць паміж пласцінкамі па шырыні тканіны.
т. 3, с. 136
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ілжэ... і (пасля галосных) лжэ...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) які ўтрымлівае хлусню, няпраўду; памылковы, няправільны, напр.: ілжэнавука, ілжэмастацтва, ілжэтэорыя;
2) уяўны, які наўмысна выдаецца за сапраўднае, напр.: ілжэатака, ілжэвучоны, ілжэпрарок, ілжэтрывога;
3) які лжэ, хавае ісціну, напр.: ілжэсведка, ілжэсведчанне;
4) у саставе складаных назваў: які мае адносіны да відаў, часткова падобных да іншых, асноўных відаў, напр.: ілжэакацыя, ілжэгарлачык, ілжэлістоўніца, ілжэскарпіён, ілжэязмін.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АВАГА́ДРА ПАСТАЯ́ННАЯ,
адна з асноўных фіз. пастаянных; колькасць часціц (атамаў, малекул і інш.) у адзінцы колькасці рэчыва. Пазначаецца Na. Назва ў гонар А.Авагадра. Авагадра пастаянная істотная для вызначэння інш. фіз. пастаянных. Na = 6,022169 (40)∙1023 моль-1.
т. 1, с. 57
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
алькатро́н
[ад фр. alcôve = паглыбленне + (элек)трон]
уніпалярны транзістар з кіруемым каналам для патоку асноўных носьбітаў зарада.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сі́мвал, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Тое, што служыць умоўным знакам якога-н. паняцця, з’явы, ідэі; мастацкі вобраз, які перадае якую-н. думку, перажыванне.
Жалейка — с. беларускай паэзіі.
Голуб — с. міру.
2. Прынятае ў навуцы ўмоўнае абазначэнне якой-н. адзінкі, велічыні.
Сімвалы хімічных элементаў.
○
Сімвал веры — кароткі выклад асноўных догматаў хрысціянскай рэлігіі.
|| прым. сімвалі́чны, -ая, -ае і сі́мвальны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Сімвалічнае адлюстраванне.
Сімвальная інфармацыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трахо́ма
(гр. trachoma = шурпатасць)
хранічнае інфекцыйнае запаленне злучальнай тканкі (кан’юнктывы) і рагавіцы вачэй; адна з асноўных прычын слепаты.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
застрахава́цца, ‑страхуюся, ‑страхуешся, ‑страхуецца; зак.
1. Застрахаваць сябе, сваю маёмасць. Застрахавацца на пяць год.
2. перан. Засцерагчы сябе ад небяспекі, ад чаго‑н. непрыемнага. Думкі [Саўкі] ідуць па двух асноўных лініях: першая — як практычна звязацца з партызанамі і другая — як застрахавацца ад іх на ўсякі выпадак. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)