БІЁНТ
[ад грэч. bion (biontos) які жыве],
асобны арганізм або (зрэдку) мінім. экалагічная сістэма, якія ў ходзе эвалюцыі прыстасаваліся да пражывання ў пэўным асяроддзі — біятопе. Тэрмін звычайна ўжываюць пры вызначэнні арганізмаў пэўнага асяроддзя, напр. аэрабіёнты (арганізмы наземныя і паветра), гідрабіёнты (водныя арганізмы), геабіёнты (глебавыя арганізмы) і інш.
т. 3, с. 148
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
сінантро́пны, ‑ая, ‑ае.
Спец. У выразе: сінантропныя арганізмы — жывёлы, расліны і мікраарганізмы, існаванне якіх у рознай ступені звязана з чалавекам і яго рассяленнем.
[Грэч. syn — разам, сумесна і ántrōpos — чалавек.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
абарыге́ны, ‑аў; адз. абарыген, ‑а, м.
1. Першыя пасяленцы, карэнныя жыхары краіны, мясцовасці; туземцы, аўтахтоны. Абарыгены Камчаткі.
2. Арганізмы, якія ўзніклі ў працэсе эвалюцыі ў дадзенай мясцовасці.
[Лац. aborigines.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размнажа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да размножыцца.
2. Аднаўляць патомства (пра раслінныя і жывёльныя арганізмы). Амаль усе палявыя культуры размнажаюцца насеннем. Рыбы размнажаюцца ікрой.
3. Зал. да размнажаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асяро́ддзе, -я, н.
1. Сукупнасць прыродных або сацыяльных умоў, у якіх існуюць якія-н. арганізмы, жывуць і дзейнічаюць людзі.
Сацыяльнае а.
Навакольнае а.
2. Група людзей, звязаных агульнасцю ўмоў існавання, заняткаў і пад.
Рабочае а. сяброў.
3. спец. Рэчывы, целы, якія запаўняюць якую-н. прастору і маюць пэўныя якасці.
Воднае а.
Пажыўнае а.
|| прым. асяро́ддзевы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Асяроддзевыя фактары.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мікраскапі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Зроблены, даследаваны пры дапамозе мікраскопа.
2. Вельмі малы, які можна ўбачыць толькі пад мікраскопам. Мікраскапічныя арганізмы. Мікраскапічныя водарасці.
3. перан. Вельмі маленькі, нязначны па велічыні, памерах. Мікраскапічная дэталь. Мікраскапічная доза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размно́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
1. Павялічыцца ў колькасці, ліку.
2. Распладзіцца, развесціся (пра жывёльныя і раслінныя арганізмы). За адзінаццаць год усурыйскія яноты размножыліся і разбрыліся далёка ад таго месца .., дзе былі выпушчаны першыя далёкаўсходнія перасяленцы. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГІДРАФО́БЫ
[ад гідра... + ...фоб(ы)],
арганізмы, якія пазбягаюць блізкасці або лішку вады (напр., кактусавыя, некат. стэпавыя, пустынныя і паўпустынныя злакавыя, саранча, скарпіёны і інш.).
т. 5, с. 237
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АТРАКТЫ́ЎНАСЦЬ АСЯРО́ДДЗЯ,
выбіральнасць асяроддзя, сукупнасць уласцівасцяў і адзнак навакольнага асяроддзя, дзякуючы якім жывыя арганізмы аддаюць перавагу пэўнаму біятопу пры пошуку ежы, месцаў размнажэння, сховішчаў і інш. Складаецца з комплекснага ўздзеяння на арганізмы (напр., на жывёл) візуальных, хім. і тактыльных раздражняльнікаў; яны могуць дзейнічаць адначасова або паслядоўна па меры прыбліжэння жывёлы да аб’екта. Для энтамафагаў атрактыўнасць асяроддзя могуць складаць раслінныя згуртаванні, багатыя іх ахвярамі.
т. 2, с. 77
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)