put on

а) надзе́ць (капялю́ш), апрану́ць (пальто́ і пад.); абу́ць (чаравікі́, бо́ты)

б) She put on an air of innocence — Яна́ прыкі́нулася няві́ннай

в) The driver put on speed — Шафёр пабо́льшыў ху́ткасьць

г) to put on the clock — падагна́ць гадзі́ньнік

д) to put on a play — паста́віць п’е́су

е) Sl. стро́іць жа́рты

Are you putting me on? — Ты што — жарту́еш?

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Надзе́ць 1 ’апрануць’, ’уздзець’ (Сл. ПЗБ, Бяльк., Пятк.), надзе́цца ’апрануцца’ (Жд. 1). Да дзець (гл.), што звязана з прасл. *děti рознымі семантычнымі пераходамі, у прыватнасці пераход ’рабіць’ — ’адзяваць’ акрамя славянскіх моў прадстаўлены ў літ. dėvė́ti ’насіць адзенне’, англ. to do on ’надзяваць’, асецін. koenyn ’апранаць, надзяваць’ і інш. (Абаеў, ВЯ, 1988, 3, 36). Гл. таксама: Фасмер, 1, 509; Трубачоў, Эт. сл., 4, 229–230.

Надзе́ць 2 ’нафаршыраваць’ (навагр., З нар. сл., Сцяшк. Сл.), надзява́ць ’начыняць’ (карэл., Шатал.; Жд. 2; ваўк., Сл. ПЗБ), надзяваны ’надзеты’, ’нафаршыраваны, начынены’ (ТС; ашм., гродз., Сл. ПЗБ). Да дзець (гл.), семантычны пераход ’рабіць’ — ’наліваць, насыпаць, напіхваць’ прадстаўлены ў гаворках яшчэ дзеясловам начыні́ць ’нафаршыраваць, напіхаць’ (ад чыніць ’рабіць’), у іншых славянскіх мовах: укр. начини́ти, рус. начини́ть, польск. nadziać, чэш. nadíti, славен. nadeti, серб.-харв. на̀денути, балг. надя́на, макед. надене ’тс’; такім чынам, мяжа паміж арэаламі вытворных ад *děti і *činiti праходзіць праз беларускую моўную тэрыторыю. Паводле Махэка₂ (118), пераходнае значэнне ў гэтым выпадку — ’нацягнуць нешта на нешта, насадзіць, надзець’, гл. надзе́ць 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

паліто́ н. Mántel m -s, Mäntel;

купі́ць [прыме́рваць, шыць, апрана́ць, зняць, паве́сіць] паліто́ éinen Mántel káufen [ánprobieren, nähen, ánziehen*, áblegen, áufhängen];

здаць паліто́ ў гардэро́б den Mántel an der Garderóbe ábgeben*;

жано́чае [да́мскае] паліто́ Dámenmantel m;

мужчы́нскае паліто́ Hérrenmantel m;

дапамагчы́ апрану́ць паліто́ каму-н. j-m in den Mántel hélfen*;

паліто́ на фу́тры pélzgefütterter Mántel;

фу́травае паліто́ Pélzmantel m;

дэмісезо́ннае паліто́ Übergangsmantel m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

verkéhrt

1.

a скажо́ны, няпра́вільны, памылко́вы, абсу́ры́ны

das ist gar nicht (éinmal so) ~ — гэ́та не так ужо́ і недакла́дна [непрыма́льна]

2.

adv

1) навы́варат

~ géhen* — ісці́ туды́ і сюды́, ісці́ абы-цк [сяк-та́к]; перан. ісці́ так і сяк

2) наадваро́т (апрануць)

etw. ~ ánfangen* — пача́ць не з таго́ канца́

álles gestáltete sich ~ — усё атрыма́лася шы́варат-навы́варат

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

wziąć

зак.

1. узяць;

wziąć szturmem — узяць штурмам;

wziąć na kredyt — узяць у крэдыт;

wziąć co na siebie — узяць што на сябе;

wziąć co do serca — прыняць (узяць) што да сэрца

2. прыняць;

wziąć sweter — апрануць світэр

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

зве́рху

1. нареч., в разн. знач. све́рху; (с наружной стороны — ещё) снару́жи;

з., на кні́гах, ляжа́ла папе́ра — све́рху, на кни́гах, лежа́ла бума́га;

ма́сла сапсава́лася то́лькі з. — ма́сло испо́ртилось то́лько све́рху (снару́жи);

з. пасы́палася лі́сце — све́рху посы́пались ли́стья;

дырэкты́ва з. — директи́ва све́рху;

2. в знач. предлога пове́рх; сверх;

апрану́ць плашч з. паліто́ — наде́ть плащ пове́рх (сверх) пальто́;

◊ глядзе́ць (на каго) з. ўніз — смотре́ть (на кого) све́рху вниз

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Апрата́ць (БРС), апра́тваць (Сцяц.), апря́тывыць, ‑цца (Бяльк.), апра́та́цца (Сцяшк.); апра́таць, ‑ацца, ‑ваць ’агледзець, памыць (дзіця, сябе, хворага, нябожчыка)’ (Янк. II); апратка (Яруш., Гарэц., Др.-Падб., Сцяшк., Жд.), опратка (Клім.), вопратка (БРС). Рус. дыял. опрятывать(ся) ’прыбіраць, прыводзіць у парадак; памыць, вычасаць, апрануць; пахаваць нябожчыка, абмыць, адзець яго’, рус. опрятный ’ахайны’ (аб яго паходжанні Булахоўскі, Труды ИРЯ, 1, 180–181; Львоў, РР, 1968, 3, 66), укр. опрятувати, опратувати, прятати, опратати ’прыбраць; апрануцца ў прыгожае адзенне’; прятати ’ўбіраць, хаваць нябожчыка’; апратний ’ёмкі’ (Паламарчук, ЛБ, 6), польск. oprzątač ’убіраць, у прыватнасці наглядаць за дамашняй жывёлай’, sprzątać ’прыбіраць, убіраць’, славац. spratať ’убіраць, хаваць; есці’, spratný ’ёмкі; уступчывы (пра чалавека)’, балг. опретвам ’пачынаю працу, рыхтуюся да працы’, за̀претвам ’пачынаю працу, закасваю рукавы’, серб.-харв. за̀претати ’засыпаць вуголле попелам’, магчыма (паводле Праабражэнскага, Фасмера), славен. spréten ’спрытны, лоўкі’, ст.-бел. опрятка (Анічэнка, Праблемы філал., 11), опратали ’абмылі’ (1562, Карскі, Труды, 206). Ст.-рус. опрятати ’ўбраць, укрыць; падрыхтаваць нябожчыка да пахавання’, опрятатися ’прыбраць сябе, падрыхтавацца да смерці’, ст.-слав. пратѧти ’ўціскаць, стрымліваць’. Апратаць ад *pręt(ati) ’хаваць’ (// *prǫt‑) з развіццём значэнняў: ’пакрываць’ > ’апранаць’ > ’чапурыцца’ ці ’хаваць непатрэбныя рэчы’ > ’убіраць’ > ’мыць’; ’хаваць нябожчыка’ > ’рыхтаваць да пахавання’ > ’мыць’. Гэтыя значэнні ў сваім развіцці перакрыжоўваліся. Беларуская мова найбольш развіла ў словах вопратка (апратка), апратаць значэнні ’адзець’, што дае пэўную падставу для сцвярджэнняў аб «уласнабеларускім» характары згаданых слоў (адпаведныя рускія і ўкраінскія факты пашыраны найбольш на тэрыторыі, блізкай да Беларусі). Супрун, Веснік БДУ, 1971, 2, 62–64. Гл. апранаць 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

tył, ~u

м.

1. задняя частка; зад;

z ~u — ззаду;

cofnąć się do ~u — падацца назад; адступіць (адысці) назад;

siedzieć ~em do kogo — сядзець спінай (задам) да каго;

pozostawać w tyle — застацца ззаду;

założyć co ~em na przód — апрануць што задам наперад;

2. вайск.. тыл;

w tył zwrot! — кругом! (каманда)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

завяза́ць ​1, ‑вяжу, ‑вяжаш, ‑вяжа; зак., каго-што.

1. Зрабіць вузел; змацаваць, злучыць канцы чаго‑н. вузлом, бантам, пятлёй і пад. Завязаць гальштук. □ Павады завязалі на шыях [коней]. Брыль. Забойцу, хоць не ўцякаў ён і не быў страшны, пастронкам завязалі за спіну рукі. Галавач. Адной рукой і вузла не завяжаш. Прыказка. // Абматаць, абгарнуць чым‑н., змацаваўшы канцы; абвязаць. Завязаць вочы. Завязаць мех. □ Панасаву нагу прамылі, агледзелі рану, завязалі, як маглі і чым маглі. Колас. // Апрануць, павязаць што‑н., змацаваўшы канцы вузлом. Завязаць шалік. □ — Хустку завяжы, зашпіліся, — наўздагон крыкнула .. маці. Васілевіч. // Увязаць у што‑н., сцягнуўшы канцы вузлом; упакаваць. Завязаць грошы ў хустачку.

2. Устанавіць (якія‑н. узаемаадносіны, сувязі), распачаць (якія‑н. узаемныя дзеянні, размову). Завязаць знаёмства. Завязаць гаворку. □ Узвод Пазняка першы прарваўся праз абарончыя лініі ворага і завязаў бой на вуліцы. Шахавец.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Даць пачатак, утварыць (плод). Ён знае абавязак свой, Нясе пылок ад хвой да хвой, З расліны на расліну, З травіны на травіну, Каб завязалі заедзь Антонаўка і вішня. Лужанін.

•••

Свет завязаць каму — зрабіцца перашкодай, абузай, пазбавіць свабоды дзеянняў.

Язык не завяжаш — не забароніш гаварыць.

Як завязаць — а) поўна, вельмі многа; колькі ўлезла. Дзесяць мяхоў, як завязаць, насыпалі мы з ямы трошкі падапрэлага, але яшчэ добрага жыта. Сабаленка; б) колькі можна; уволю. Яму было нясоладка, набраўся страху лапавухі як завязаць. Ляўданскі.

завяза́ць ​2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да завязнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

help​2 [help] v.

1. (with) дапамага́ць;

help down дапамагчы́ сысці́ ўніз

2. садзе́йнічаць, спрыя́ць;

that doesn’t help the situation гэ́та спра́ве не дапамо́жа

3. аблягча́ць, прыно́сіць палёгку;

The pills helped the headache. Пілюлі аблегчылі галаўны боль.

4. падава́ць (ежу, напоі);

help smb. to smth. частава́ць каго́-н. чым-н.;

help oneself to smth. частава́цца чым-н.; браць сабе́ (ежу, напоі);

help yourself, please! часту́йцеся, калі́ ла́ска!

5. infml (неадабральна) укра́сці, узя́ць без дазво́лу;

He had been helping himself to the money in the cash register. Ён пастаянна краў грошы з касы.

♦

give/lend a helping hand дапамагчы́ (каму-н.);

God/Heaven help you infml памага́й вам Бог;

it can’t be helped нічо́га не зро́біш;

one cannot help doing smth./one cannot help but do smth. не́льга стрыма́ць, прадухілі́ць не́шта; немагчы́ма стрыма́цца ад не́чага;

We couldn’t help laughing (crying). Мы не маглі́ стрыма́ць смех (слёзы).

help off [ˌhelpˈɒf] phr. v. (with) памагчы́ (каму-н.) зняць адзе́жу/во́пратку

help on [ˌhelpˈɒn] phr. v. садзе́йнічаць, спрыя́ць, дапамага́ць;

help on (with) памагчы́ (каму-н.) апрану́ць адзе́жу/во́пратку

help out [ˌhelpˈaʊt] phr. v.

1. вы́весці з ця́жкага стано́вішча, вы́ратаваць, вы́бавіць з бяды́, дапамагчы́

2. падава́ць (ежу);

She helped out fish and chips. Яна расклала па талерках рыбу са смажанай бульбай.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)