распарадзі́цца, -джу́ся, -дзі́шся, -дзі́цца; -дзі́мся, -дзіце́ся, -дзя́цца; зак.
1. Аддаць загад; загадаць.
Р. наконт адпраўкі экспедыцыі.
2. Паклапаціцца аб выкананні чаго-н. належным чынам.
Р. па-гаспадарску грашыма.
|| незак. распараджа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. распараджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прысвяці́ць, -вячу́, -ве́ціш, -ве́ціць; -ве́чаны; зак., што каму-чаму.
1. Прызначыць, аддаць.
П. жыццё мастацтву.
2. Зрабіць, стварыць што-н. у гонар каго-, чаго-н.
П. кнігу памяці бацькоў.
|| незак. прысвяча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прысвячэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бе́сцань, ‑і, ж.
У выразе: за бесцань (прадаць, аддаць) — задарма, вельмі танна. [Ціток:] — Відацкая нешта пачула, калі за бесцань лес аддала. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́дкуп, ‑у, м.
У дарэвалюцыйнай Расіі — права па спагнанне дзяржаўных падаткаў, якое перадавалася казной прыватным асобам. Аддаць на водкуп. Заняцца водкупам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
возда́ть сов.
1. адда́ць;
2. / возда́ть по́чести ушанава́ць;
3. (отплатить) адплаці́ць; см. воздава́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адкупі́ць, -куплю́, -ку́піш, -ку́піць; -ку́плены; зак., што.
1. Атрымаць права на што-н., заплаціўшы грошы; узяць на водкуп; купіць (уст.).
А. увесь ураджай.
2. Купіўшы што-н., аддаць замест сапсаванага, згубленага (разм.).
А. кнігу.
|| незак. адкупля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распі́ска, ‑і, ДМ распісцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. распісваць — распісаць (у 1, 3 знач.).
2. Р мн. ‑сак. Дакумент з подпісам, які пацвярджае атрыманне чаго‑н. Забралі [фуражыры] і ў нас каня, з ходу: — Часова, баця, на пару дзён. Мы прывядзём яго назад. Вось табе наша гарантыя — распіска. Дубоўка.
•••
Аддаць пад распіску гл. аддаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
oddać
зак.
1. аддаць;
oddać dług — аддаць доўг;
oddać życie za kogo/co аддаць жыццё за каго/што;
oddać honory вайск. аддаць чэсць (пашану);
oddać każdemu według uczynków — аддаць кожнаму па заслугах; аддаць належнае;
oddać do terminu — аддаць вучыцца [да майстра];
2. перан. перадаць;
3. фізіял.. званітаваць, вырваць;
4. фізіял.
oddać stolec — мець стул;
oddać rękę — выйсці замуж за каго;
oddać ducha — аддаць Богу душу; памерці;
trzeba oddać sprawiedliwość — трэба аддаць належнае;
oddać komu przysługę — зрабіць каму паслугу
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
вярну́ць¹, -ну́, ве́рнеш, ве́рне; -ні́; ве́рнуты; зак., каго-што.
1. Аддаць узятае назад.
В. доўг.
2. Прымусіць або даць магчымасць вярнуцца назад.
В. дамоў.
В. бацьку дзецям.
В. да жыцця (вылечыць).
|| незак. вярта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і варо́чаць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пя́дзя, -і, мн. -і, -яў, ж.
Старая мера даўжыні, роўная адлегласці паміж расшыранымі вялікім і ўказальным пальцамі.
○
Лоб на сем пядзяў (разм.) — вельмі разумны.
Ні пядзі (звычайна пра зямлю: не аддаць, не ўступіць і пад.) — ніколькі, нават самай малой часткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)