гарадзішча канца 11 — сярэдзіны 13 ст. паміж в. Вішчын і Кісцяні Рагачоўскага р-на Гомельскай вобл., на беразе Дняпра. Пляцоўка ўмацавана 3 лініямі валоў і равоў, знаходзіцца на месцы стаянкі эпохі мезаліту і ранняга неаліту. Выяўлены рэшткі абарончай сцяны, свірна, майстэрні ювеліра, 6 наземных драўляных пабудоў (у 2 жытлах захаваліся рэшткі печаў і падлогі). Знойдзены разнастайны гасп. інвентар, прадметы ваен. справы, бытавыя рэчы і ўпрыгожанні з каляровых і каштоўных металаў, імпартны посуд, Вішчынскі скарб. Верагодна, гарадзішча было феад. сядзібай-замкам. Знаходка віслай свінцовай пячаткі Мсціслава Расціславіча Храбрага сведчыць пра сувязь замка з дынастыяй смаленскіх князёў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«БЕЛАРУ́СКІ ШЛЯХ»,
газета, неафіцыйны орган т.зв. арганізацыі «беларускіх беспартыйных актывістаў», створанай рэдактарам газеты Я.Міткевічам. Выдавалася з 22.4 да 2.8.1922 у Гродне на бел. мове. Выходзіла неперыядычна. Арыентавалася на чытачоў-сялян. Праводзіла лінію згодніцтва з уладамі Польшчы, агітавала за супрацоўніцтва з тагачасным паліт. рэжымам. Выступала з нападкамі на «беларускіх дзеячаў», увогуле інтэлігенцыю, якая, на думку рэдакцыі, імкнецца да ўлады, страціла сувязь з вёскай. Выказвалася за адкрыццё бел. прыватных школ, чытальняў, курсаў бел. мовы для дарослых і інш. Інфармавала пра падзеі ў Зах. Беларусі і за мяжой. Існавала за кошт ахвяраванняў. Перастала выходзіць з-за недахопу сродкаў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«ВАЛАТО́ЎКА»,
помнік прыроды, камавы ўзгорак на Беларусі, каля паўн.-зах. ускраіны в. Свяціца Полацкага р-на Віцебскай вобл., недалёка ад воз. Янова. У плане круглаватай формы, дыям. каля 100 м, узвышаецца над нізінай на 20 м. Складзены з водна-ледавіковых адкладаў: пяску, жвіру, гліны. Утварыўся ў час дэградацыі паазерскага зледзянення (каля 16 тыс.г. назад). «валатоўка» з даўніх часоў — месца святкавання Купалля. Мела сувязь са стараж. каменнай абсерваторыяй «Янова» (захавалася) на паўд.-зах. беразе возера, з якой назіралі за «валатоўкай»: калі сонца пры захадзе датыкалася да вяршыні ўзгорка, наступала самая кароткая ноч года (купальская).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
áufnehmen
*vt
1) падыма́ць
2) прыма́ць, сустрака́ць (гасцей)
3) здыма́ць, фатаграфава́ць
4) успрыма́ць
5) зноў пача́ць (працу)
6) прыма́ць (у арганізацыю і г.д.)
in den Spíelplan ~ — уключа́ць у рэпертуа́р
7) прыма́ць (справу)
8) змяшча́ць, умяшча́ць, паглына́ць
das kann mein Gedächtnis nicht ~ — мая́ па́мяць не мо́жа гэ́тага змясці́ць
9) пазыча́ць
10) запі́сваць (на стужку)
11) устанаві́ць су́вязь
die Spur ~ — натра́піць на след
ein Protokóll ~ — скла́сці пратако́л
die Verbíndung ~ — устанаві́ць су́вязь
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
звяза́цца
1. (устанавіцьсувязь) sich in Verbíndung sétzen; in Verbíndung tréten*; Verbíndung áufnehmen*;
з ім мо́жна звяза́цца праз тэлефо́н er ist telefónisch zu erréichen;
2.разм. (уступіцьупэўныястасункізкім-н.) sich éinlassen* (mit D);
3.разм. (зчым-н.) sich (D) etw.áufhalsen, sich (D) etw. auf den Hals láden*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Абвурга́ніваць ’абыгрываць’, абвурганівацца ’прайграваць’ (Нас.). Няясна. Ці існуе сувязь з варган, ст.-рус.оръганъ, польск.organy, чэш.varhany ’прымітыўны музыкальны інструмент’, гл. Шварц, AfslPh, 40, 290, напрамак запазычання лац. > ням.-бав. > чэш. > ст.-рус. Параўн. пач. v‑ у бел., укр. і літ. адпаведніках. Або да варганіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Алю́каць ’зрабіць каго-небудзь маркотным’ (Нас.), алюканы частай лаянкай даведзены да маркотнага стану’ (Нас.). Параўн. рус.улюлюкать, заулюлюкать і літ.lelióti, alióti ’гнаць з крыкам’, лат.aluties ’паводзіць сябе па-вар’яцку, крычаць, шумець’. Сувязь анаматапаэтычных беларускіх і рускіх слоў з адпаведнымі літоўскімі і лацінскімі акрэсліць цяжка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Асто́яцца ’ўтрымацца на нагах; адстаяцца (пра вадкасць)’ (БРС, Сцяц.). Укр. стар. остоятися ’тс’. Магчыма, з ст.-рус.отстоятися; націск указвае на пазнейшы, хутчэй польскі ўплыў (параўн. польск.ostoja ’аснова’, а таксама астоя ’база’, Шакун, Гісторыя, 313). Сувязь з стаяць (гл.) безумоўная, але гісторыя гэтага ўтварэння няясная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Боўдур ’комін’ (зах.-палес.; Бел.-укр. ізал.). Укр.бо́вдур ’тс’. Рудніцкі (157) лічыць, што ёсць сувязь з рус.дыял. словамі бо́лдырь, булды́рь ’тс’, якія Фасмер, 1, 187, 238 (услед за Расяненам, FUF, 26, 136), выводзіць з чув. pəl ’комін’, pəldər ’прыбудова, навес на двух слупах, летняя кухня’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бро́днік ’вярба’ (Касп.). Рус.дыял.бро́дни́к ’вербавы хмызняк’, ’кара вярбы’. Калі гэта не нейкія другасныя формы (параўн. бел.брэд, брэднік, рус.бред, бреди́на вярба’), то пацвярджаецца этымалогія Бернекера, 83, і Фасмера, 1, 210, пра сувязь назв, вярбы (bred‑) з дзеясловам bresti bredǫ ’брадзіць’. Гл. брэд2.