Віншаваць ’вітаць, славіць каго-небудзь з выпадку знамянальнай даты ці радаснай падзеі’ (БРС, КТС, Шпіл., Мал., Гарэц., Касп., Нас.), ст.-бел. виншовати ’жадаць’ (з XVI ст.). Укр. віншувати, вінчувати, польск. winszować ’віншаваць, выказваць пажаданні’, уст. ’жадаць што-небудзь каму-небудзь’; ’прасіць’. Бел. лексема запазычана з польск. winszować (< с.-в.-ням. wünschen) (Булыка, Запазыч., 64; Чартко, Дасл. (Гродна), 1967, 54; Карскі, Белорусы, 161).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наступи́тьI сов. (на что-л.) наступі́ць;
◊
наступи́ть на го́рло наступі́ць на го́рла;
наступи́ть на (люби́мую) мозо́ль (кому) наступі́ць на (любі́мы) мазо́ль (каму);
медве́дь на́ ухо наступи́л мядзве́дзь на ву́ха наступі́ў;
наступи́ть на пя́тки (кому) наступі́ць на пя́ты (каму);
наступи́ть на хвост (на́ ногу, на́ ноги) (кому) наступі́ць на хвост (на нагу́, на но́гі) (каму).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
извини́ть сов.
1. вы́бачыць (каму што, за што), праба́чыць (каму што, за што); (простить) дарава́ць (каму што, за што);
прошу́ извини́ть меня́ прашу́ вы́бачыць (праба́чыць) мне;
2. уст. (оправдать) апраўда́ць; вы́бачыць, праба́чыць;
э́тот посту́пок нельзя́ извини́ть мо́лодостью гэ́ты ўчы́нак не́льга апраўда́ць маладо́сцю;
◊
извини́(те)! выбача́й(це)!, вы́бач(це)!, прабача́й(це)!, праба́ч(це)! дару́й(це);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
прости́ть сов. дарава́ць (каму, чаму, што); (извинить) праба́чыць, вы́бачыць (каму, чаму);
прости́те меня́! дару́йце (праба́чце, вы́бачце) мне!;
прости́ть оби́ду дарава́ць (праба́чыць) кры́ўду;
прости́ть кого́-л. за что́-л. дарава́ць каму́-не́будзь за што-не́будзь;
◊
прости́(те)! а) вводн. сл. дару́й, дару́йце (прабача́й, прабача́йце, выбача́й, выбача́йце)!; б) (прощай) быва́й (быва́йце)!;
сказа́ть после́днее прости́ сказа́ць апо́шняе быва́й;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
пажа́ліцца разм sich beklágen (каму-н bei D, на каго-н, што-н über A); klágen vi (каму-н D на каго-н, што-н über A); sich beschwéren (каму-н bei D, на каго-н, што-н über A) (паскардзіцца)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
выбача́ць (каму, каму за што) несов. извиня́ть (кого, кого за что), проща́ть (кого, кому что); см. вы́бачыць;
◊ ~ча́й(це) — а) (форма извинения) винова́т, прости́(те); извини́(те); б) (для выражения протеста) извини́(те); в) в знач. вводн. сл. прости́(те), винова́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Cui fatum e furca est pendere, haud mergitur unda
Каму лёс наканаваў быць павешаным, той не патоне.
Кому судьба быть повешенным, тот не утонет.
бел. Каму суджана вісець, той не ўтопіцца. Як будуць біць, то не будуць лаяць.
рус. Кому повешену быть, тот не утонет. Кому суждено опиться, тот обуха не боится.
фр. On ne peut noyer celui qui doit être pendu (Нельзя утопить того, кто должен быть повешен).
англ. He that is born to be hanged shall never be drowned (Рождённый быть повешенным не утонет).
нем. Was muß sein, das trifft ein (Что должно быть, то приходит). Wer im Feuer umkommen soll, der wird nicht ertrinken (Кто должен погибнуть в огне, тот не утонет).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ciosać
незак. часаць; абчэсваць; склюдаваць;
ciosać komu kołki na głowie — дакучаць каму; залезці на галаву каму
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
развяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак.
1. каго-што. Раз’яднаць канцы чаго-н. звязанага, вызваліць ад розных завязак.
Р. вузел.
Р. хустку.
Р. мяшок.
2. перан., што. Даць чаму-н. развіцца, разгарнуцца, праявіцца ў поўнай меры.
Р. ініцыятыву мас.
◊
Развязаць рукі каму — даць свабоду дзеянняў, вызваліць ад якіх-н. абавязацельстваў.
Развязаць язык каму — прымусіць разгаварыцца.
|| незак. развя́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. развя́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж. (да 1 знач.) і развя́званне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
схілі́цца, схілю́ся, схі́лішся, схі́ліцца; зак.
1. Нагнуцца, нахіліцца над кім-, чым-н.
С. над калыскай дзіцяці.
Вярба схілілася над возерам.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павярнуць да якіх-н. межаў (часавых або прасторавых).
Дзень схіліўся к вечару.
3. перан. Згадзіўшыся з чым-н., абдумаўшы што-н., зрабіць адпаведны вывад.
С. на бок калектыву.
|| незак. схіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. схіле́нне, -я, н.
4. перан. Пакарыцца каму-, чаму-н.; падпарадкавацца каму-, чаму-н.
Не с. перад ворагам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)