спадаро́жнікавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да штучнага спадарожніка, атрымліваецца пры дапамозе штучных спадарожнікаў. Чатыры разы на дзень прымаецца спадарожнікавая інфармацыя. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стажо́р, ‑а, м.
Той, хто праходзіць стажыроўку дзе‑н. [Трыпут:] — Бяру цябе ў стажоры. І бяру абавязацельства: за дзень вывучыць спецыяльнасці шафёра... Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тату́ля, ‑і, м.
Нар.-паэт. Ласк. да тата. Я ў той жа дзень, мой дарагі татуля, Пішу табе свой франтавы адказ. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цямно́,
У выразах: ад цямна да цямна — увесь дзень, ад рання да позняга вечара; ад відна (і) да цямна гл. відно 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чацве́р, ‑вярга, м.
Чацвёрты (пасля нядзелі) дзень тыдня. У чацвер у калгас прыйшлі трактары. Асіпенка.
•••
Не цяпер, дык у чацвер гл. цяпер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ма́каўе 1 ’макаўкі, верхавіны дрэў’ (Бяльк.), ’ссечаныя вершаліны дрэў’ (Нас.) — Балтызм. Параўн. літ. makaũtė ’макушка’, ’мазгаўня’.
Ма́каўе 2, макавей ’свята братоў Макавеяў у дзень 14 жніўня’ (Др.-Падб., Растарг., Сл. ПЗБ), ма́каўе ’тс’ (Гарэц., Нас.). Ад назвы іудзейскага жрэчаскага роду Макаве́й.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мару́глы, мору́глы ’прыжмураны’, мору́жыць ’прыжмурваць’ (ТС). Рус. перм. моро́говатый ’які дрэнна бачыць’, разан. муру́глы ’хмурны (дзень)’, польск. mrugać ’маргаць’, mrugliwy ’які міргае’, чэш. mrholiti, славен. mrgoléti. Да прасл. mъкg‑ati, параўн. рус. моргать і мургать (Фасмер, 2, 652; Брукнер, 346).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Міне́я ’царкоўная кніга з тэкстам набажэнстваў на кожны дзень месяца, якая змяшчае і жыцці святых, апавяданні аб царкоўных святах’ (ТСБМ). Ст.-рус. минеꙗ ’тс’ (XI ст.), запазычанае з с.-грэч. μηναῖον, мн. л. μηναῖα ’месячныя’ (Праабражэнскі, 1, 537; Фасмер, 2, 624).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Надзянькі́ прысл. ’адпачынак у свята’: Добра падрабʼіласʼа, цʼапʼер схаджу да Йулʼи надзʼянкʼи (воран., Сцяшк. Сл.). Утворана са спалучэння на дзень, суфіксацыя на ‑кі, характэрная для прыслоўяў, параўн. удоўжкі, ушыркі, навелічкі і пад.; у якасці ўзору выкарыстана наначкі ’на цэлую ноч’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Патру́сіны, лін. потру́сыны ’канец вяселля’ (Сл. Брэс.). Магчыма, з укр. лубенск. потрусини ’збор вялікай колькасці гасцей, асоб вельмі блізкіх сям’і на другі дзень гулянкі, каб даесці і дапіць рэшткі са ўчарашняга дня’. Утвораны ад потрусити ’патрэсці, праверыць, зрабіць труску, праверку’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)