Verbum

тулі́ць, тулю́, ту́ліш, ту́ліць; незак., каго-што.

1. Гарнуць да сябе з ласкай, пяшчотай.

Маці туліла дзяўчынку да грудзей.

2. перан. Быць прытулкам для каго-, чаго-н.

Лес туліў партызан.

Густы зараснік туліў старую хатку.

умудры́цца, -ру́ся, -ры́шся, -ры́цца; -ры́мся, -рыце́ся, -ра́цца; зак.

Ухітрыцца зрабіць што-н., а таксама (іран.) ухітрыцца зрабіць што-н. такое, чаго лёгка можна пазбегнуць.

Як ты ўмудрыўся на столькі спазніцца?

|| незак. умудра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

уніза́ць, -іжу́, -іжаш, -іжа; -ізаны; зак., што.

Нанізваючы, навешваючы, пакрыць паверхню чаго-н. вялікай колькасцю якіх-н. прадметаў.

У. ёлку цацкамі.

Ляшчына ўнізана гронкамі арэхаў (перан.). Пальцы, унізаныя пярсцёнкамі (перан.).

|| незак. уні́зваць, -аю, -аеш, -ае.

усе́яць, усе́ю, усе́еш, усе́е; усе́й; усе́яны; зак., што.

1. Заняць пасевамі (вялікую плошчу).

У. увесь участак.

2. Пакрыць мноствам каго-, чаго-н.

Зоркі ўсеялі неба.

Рыбакі ўсеялі ўсё возера (перан.).

|| незак. усе́йваць, -аю, -аеш, -ае.

уту́льны, -ая, -ае.

1. Які вызначаецца ўтульнасцю (у 2 знач.), зручны і прыемны.

У. пакой.

Утульна (прысл.) умасціцца ў крэсле.

2. Зацішны, укрыты ад каго-, чаго-н.

У. куточак для адпачынку.

|| наз. уту́льнасць, -і, ж.

хці́вы, -ая, -ае.

1. Нястрымны ў імкненні задаволіць якое-н. жаданне, падкі да чаго-н.

Х. на грошы.

Х. на чужое дабро.

2. Які выражае хцівасць.

Х. погляд.

3. Скупы, карыслівы.

Хцівая пагоня за багаццем.

царава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак.

1. Тое, што і царстваваць.

2. перан. Вылучацца сярод падобных да сябе якімі-н. якасцямі; першынстваваць дзе-н., сярод каго-, чаго-н.

|| наз. царава́нне, -я, н. (да 1 знач.).

шалупі́нне, -я, н., зб.

1. Шалупіны; адходы пасля ачысткі пладоў, бульбы і пад.

Зварыць бульбу ў шалупінні.

Ш. ад бульбы.

2. перан., чаго і якое. Што-н. непатрэбнае, лішняе, наноснае.

Адсейваць важнае ад выпадковага шалупіння.

шпень, шпяня́, мн. шпяні́, шпянёў, м.

Стрыжань падоўжанай цыліндрычнай ці чатырохграннай формы на паверхні дэталі, які ўваходзіць у паглыбленне другой дэталі для замацавання (спец.); завостраны стрыжань наогул для насаджвання чаго-н.

|| прым. шпянёвы, -ая, -ае.

шы́йка, -і, ДМ шы́йцы, мн. -і, -шы́ек, ж.

1. гл. шыя.

2. Вузкая частка чаго-н.

Ш. пазванка.

Ш. касы.

Ш. збана.

3. У рачных ракаў: хваставая частка цела.

|| прым. шы́ечны, -ая, -ае (спец.).