Тачы́ла ’тачыльны камень і станок для тачэння’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк., Мат. Гом., Сл. ПЗБ), точы́ло ’тс’ (Сержп. Грам., Сл. ПЗБ, Пятк. 2, ТС, Арх. Вяр., Вруб.): сам камень точыло і усё са станком (нясвіж., Нар. словатв.), сюды ж тачы́льнік ’тс’ (бераст., ЛА, 2), точы́лʼнік ’тс’ (Вруб.). Укр. точи́ло, рус. точи́ло, польск. toczydło, в.-луж. tóčnik, н.-луж. tocnik ’тс’, славац. točidlo ’паваротны круг, дыск’, серб.-харв. то̀чило ’такарны станок’, балг. точи́ло ’тачыльны камень’, макед. точило ’тс’. Вытворныя ад *točiti, гл. тачы́ць 1 ’заточваць’; формы з суф. ‑нік (назоўнікі са значэннем інструмента) утвораны з мэтай размежаваць ’станок для тачэння’ і ’брусок для тачэння’, параўн. Шустар-Шэўц, 1511.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Kamm

m -(e)s, Kämme

1) грэ́бень, грабяне́ц, расчо́ска

2) грэ́бень (гор)

◊ da liegt der ~ auf der Bútter — ≅ тут сам чорт но́гі скале́чыць

álle(s) über éinen ~ schéren* — стры́гчы ўсі́х (усё) пад адзі́н грэ́бень

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Omnis sibi malle melius esse quam alteri

Кожны сябе любіць больш, чым другога.

Каждый себя любит больше, чем другого.

бел. Свая кашуля бліжэй да цела. Бліжэй кашуля, чым кабат.

рус. Своя рубашка ближе к телу. Всякий сам себе ближе. Все люди свои, да всяк любит себя. В друге стрела, как во пне, а в себе, как в сердце. Всяк сам себе дороже. Свинье не до поросят, коли самоё на огонь тащат. Сова о сове, а всяк о себе.

фр. La chaire est plus proche du corps que la chemise (Кожа ближе к телу, чем рубашка).

англ. Self comes first (Я важнее всего).

нем. Jeder ist sich selbst der Nächste (Каждый сам себе самый близкий).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

вяро́ўка ж. верёвка; кана́т м.; бечева́;

◊ віць ~кі — (з каго) вить верёвки (из кого);

в. пла́ча — (па кім) верёвка (петля́) пла́чет (по ком);

з ве́тру ~кі віць — нести́ (поро́ть) ахине́ю (дичь, вздор, ерунду́, галиматью́, чепуху́, чушь);

і на ~ўцы не заця́гнеш — и на верёвке не зата́щишь, и во́локом не зата́щишь;

сам на сябе́ ~ку ўе — сам себе́ я́му ро́ет;

цягну́ць на ~ўцы — (каго) тащи́ть (тяну́ть) на верёвке (кого);

абы́ каро́ўка, бу́дзе і в. — посл. есть в мошне́, так бу́дет и в квашне́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

брат м.

1. брат;

ро́дны б. — родно́й брат;

стрые́чны б. — двою́родный брат;

2. чаще мн. (по отечеству, национальности) бра́тья;

Браты́ і сёстры! — Бра́тья и сёстры!;

3. фам. (форма дружеского обращения) брат;

ты, б., дрэ́нна мяне́ ве́даеш — ты, брат, пло́хо меня́ зна́ешь;

4. (монах, член религиозной секты) брат;

○ мало́чны б. — моло́чный брат;

◊ наш б. — фам. наш брат;

на бра́та — на бра́та;

ні б. ні сват — ни брат ни сват;

сам чорт не б. — сам чёрт не брат;

свой б. — свой брат

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

палітаддзе́л, ‑а, м.

Палітычны аддзел; партыйна-палітычны орган, створаны партыяй для ўзмацнення партыйнага кіраўніцтва і палітычнай работы на некаторых участках сацыялістычнага будаўніцтва і ў арміі. На прывітанне [танкісты] адказалі весела: начальнік палітаддзела быў жаданым госцем. Мележ. Пісьменнік і сам ідзе ў Чырвоную Армію і працуе ў палітаддзеле Заходняга фронту, не пакідаючы сваёй творчай працы. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пабягу́шкі, ‑шак; адз. няма.

Разм. У выразе: на пабягушках — а) для дробных паслуг, даручэнняў. Хлопчык быў па пабягушках, выконваў розную чорную работу. «Беларусь»; б) перан. у поўным падпарадкаванні ў каго‑н., выконваючы ўсе чые‑н. жаданні, капрызы і пад. «Нясоладка, мабыць, жывецца, — падумаў Міхал. — Ды сам [Аляксееў] вінаваты. Не можа паставіць сябе: усё на пабягушках». Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пава́жыцца ​1, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.

Вызначыць сваю вагу шляхам узважвання.

пава́жыцца ​2, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.

Пасмець, асмеліцца. Дні паднявольныя болей не вернуцца; Эх, не надзенуць нам пут... Хай хто паважыцца, хай хто намерыцца — Сам імі будзе ён скут! Чарот. [Бацька:] — Як паважыцца хто памерацца сілаю, гукні свой народ, і ён зноў абароніць цябе. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

начы́сціць, ‑чышчу, ‑чысціні, ‑чысціць; зак.

1. што. Старанна вычысціць. Язэп папрасіў Дашу прышыць белы каўнерык, а сам да бляску начысціў гузікі, спражку на рамяні, зорку на пілотцы, медалі. Асіпенка.

2. чаго. Чысцячы, нарыхтаваць у якой‑н. колькасці. Начысціць рыбы. □ Маці з Маняй начысцілі бульбы, расклалі на камінку агонь і паставілі чыгунок на трыножнік. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неблагі́, ‑ая, ‑ое.

1. Нядрэнны, даволі добры. Неблагая глеба. Неблагі ўраджай. // Даволі ўмелы, вопытны. Неблагі арганізатар. □ [Маці:] — Бацька твой, як ты і сам чуў, і лектар неблагі. Даніленка.

2. Дастатковы для якой‑н. мэты. — Неблагі пачатак, — з задавальненнем усміхнуўся стары рыбак. Шашкоў. // Даволі значны. — А грошы [у Марыны] ёсць. Жывуць удваіх, заработак жа ў агранома неблагі. Б. Стральцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)