мінерал з групы гранатаў, алюмасілікат кальцыю, Ca3Al2[SiO4]3. Крышталізуецца ў кубічнай сінганіі. Крышталі тэтрагонтрыэктаэдрычныя або простыя ці ў розных спалучэннях. Агрэгаты масіўныя, няправільныя зерні. Колер светла-зялёны, жаўтаваты, карычняваты ці белы. Бляск шкляны. Цв. 6,5—7. Шчыльн. 3,5. Тыповы мінерал вапняковых скарнаў і кальцыевага метасаматозу асн. і ультраасн. парод. Празрыстыя грасуляры — ювелірныя камяні.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЛАМПРАФІ́Р,
жыльная магматычная горная парода, складзеная з палявога шпату (радзей фельдшпатоідаў) і павышанай колькасці каляровых мінералаў (не менш за 30%; біятыт, амфібол, алівін, меліліт і інш.). Колер цёмна-шэры да чорнага. Вылучаюць Л. вапнякова-шчолачныя (спесартыт, керсантыт), шчолачныя або фельдшпатоідныя (камптаніт) і мелілітавыя (альнеіт). Утвараюць серыі малых інтрузіўных цел (сілаў, даек, некаў, трубак выбуху), цесна злучаных з разломнай тэктонікай.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Kóller
I
m -s, -
1) вет.ко́лер (конская хвароба)
2) разм. шале́нства
II
n -s, - скурана́я безрука́ўка, ку́ртка
2) гарса́ж
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
нябе́сны hímmlisch; Hímmels-;
нябе́сны ку́пал Firmamént n -(e)s, Hímmelsgewölbe n -s;
нябе́сны ко́лер Hímmelsblau n -s;
Ца́рства Нябе́снае Hímmelsreich n -(e)s;
Цары́ца Нябе́сная Mútter Góttes
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ружо́вы
1. (пра колер) rósa inv; rósig, rósafarben;
2.гл. ружавы;
◊
ба́чыць усё ў ружо́вым святле́álles in rósigem Licht sehen*; álles durch éine rósarote Brílle sehen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Кра́ска1 ’кветка’ (ТСБМ, Нас., Сцяшк. Мат., Касп., ТС, Сл. паўн.-зах., Мат. Гом., Бяльк., Ян., Жд. 3, Маш., Грыг., Бір., Гарэц., Жд. 2, КЭС, лаг., Мал., Мядзв., Ян., Нар. словатв.). Укр.краска, рус.краска ’тс’, балг.краска ’колер’, серб.-харв.кра̏ска ’назва некаторых раслін’, польск.kraska ’колер’. Прасл.krasъka ў значэнні ’кветка’ найбольш устойлівае на беларускай моўнай глебе. Этымалагічная версія для краса1 (гл.) дае магчымасць рэканструяваць першаснае размежаванне паміж кветка (гл.) і краска. Першае з іх азначала ’кветка, цвіценне (наогул)’; другое — ’цвет, цвіценне ў сакральным сэнсе (адраджэнне прыроды)’. У карысць гэтага сведчаць замены лексемы краска лексемамі купала, купалка і ў радзе назваў кветак, а таксама красавы на ўкр.купалий. Параўн. яшчэ ст.-чэш.krasa ’зіхаценне сонца’ і бел.сонца купаецца ’сонца зіхаціць’ (Мартынаў, Лекс. Палесся, 29–30).
1. Светла-сіні колер. Блакіт азёр. Блакіт вачэй. □ Пятро ляжаў на спіне і глядзеў у бяздонны блакіт яснага жнівеньскага неба.Шамякін.
2. Чыстае яснае неба. Ні адной хмурынкі на блакіце, Ні павеву ветру на зямлі.Астрэйка.[Андрэй Міхайлавіч] глядзеў на белае кучаравае воблака, што павольна плыло высока ў чыстым блакіце.Самуйлёнак.
[Чэшск. blankyt.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіві́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Рмн. ‑нак; ж.
Разм.
1. Сівы волас. Вось гэты высокі стары з чорнай барадой і такімі ж чорнымі, без адзінай сівінкі, валасамі — старшы конюх калгаса.Шамякін.
2.перан. Шаравата-белы колер, афарбоўка чаго‑н. Лісце з сівінкай. Вінаград з сівінкай.
3. Лёгкая сівізна ў футры. Каракуль з сівінкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фарбава́цца, ‑буюся, ‑буешся, ‑буецца; незак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Пакрывацца або насычацца фарбай, падвяргацца ўздзеянню фарбы. // Прымаць які‑н. колер, адценне. Сапраўды, трохі прадзімала: праз шчыліны веяў вільготны, дрыготкі павёў. Свет штохвілінна фарбаваўся ў сіняе і чорнае, палосамі.Караткевіч.
2.Разм. Падмалёўваць губы, твар, валасы.
3.Зал.да фарбаваць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лака́льны
(лац. localis)
1) які не выходзіць за межы пэўнай тэрыторыі, мясцовы, абмежаваны (напр. л-ая вайна);
2) асноўны, нязменны, уласцівы дадзенаму прадмету (напр. л. колер).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)