спусто́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак.
1. што. Зруйнаваць, нанесці матэрыяльныя страты.
Вайна спустошыла гарады і вёскі.
2. перан., каго-што. Пазбавіць маральных сіл, зрабіць няздольным да актыўнага жыцця.
Амаральныя паводзіны спустошылі жыццё гэтага чалавека.
3. што. Пра глебу: зрабіць неўрадлівай.
Безгаспадарчыя адносіны спустошылі глебу.
|| незак. спусташа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і спусто́шваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. спусташэ́нне, -я, н. і спусто́шванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
суро́вы, -ая, -ае.
1. Якому не ўласціва паблажлівасць да сябе і іншых; цвёрды, ненахісны; уласцівы такому чалавеку.
С. камандзір.
С. характар.
2. Які не дапускае ніякіх паслабленняў; вельмі строгі; бязлітасны, жорсткі.
Суровая дысцыпліна.
Суровыя меры.
3. Вельмі цяжкі, поўны выпрабаванняў, невыносны.
Суровыя дні вайны.
4. Неспрыяльны для жыцця, халодны.
С. клімат.
Суровая зіма.
|| наз. суро́васць, -і, ж. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́дра, ‑ы, ж.
1. Млекакормячая драпежная жывёліна сямейства куніцавых з футрам цёмна-бурага колеру, якая вядзе паўводны спосаб жыцця. Марская выдра. // Футра гэтай жывёліны. Каўнер з выдры.
2. перан. Груб. Пра злую няўжыўчывую жанчыну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вару́нкі, ‑аў; адз. варунак, ‑нка, м.
Абставіны, умовы. Не лёгкімі былі варункі жыцця ў Азаркевіча. Гурскі. Хвіліну жанчыны моўчкі пазіралі адна на адну, і кожная з іх намагалася ўспомніць дакладна варункі былых сустрэч. Мікуліч.
[Ням. Wahrung.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкрышталізава́цца, ‑зуецца; зак.
1. Набыць форму крышталя.
2. перан. Выразна вызначыцца, скласціся. З пакалення ў пакаленне перадавалася і ўдасканальвалася ў Індыі мастацтва песні, музыкі, танца. У ім адлюстраваўся і адкрышталізаваўся вопыт народнага жыцця. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абмярцве́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які страціў адчувальнасць, стаў нежывы (пра клеткі, тканкі, часткі цела).
2. перан. Нерухомы, застылы, без жыцця. [Камары] не лёталі і не кусаліся, а сядзелі абмярцвелыя ў шчылінах і пад лісцямі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жа́варанкаў і жа́ўранкаў, ‑ава.
Які належыць жаваранку, жаўранку, уласцівы яму. Твары пазіралі ў далёкае неба, нібы ўглядаліся ў вячыстае сонца, прыслухоўваліся да жаваранкавай песні, што ўслаўляла веліч і радасць жыцця, яго мудрую бессмяротнасць. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жы́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Разм. Умовы жыцця; быт. За апошнія гады ў Церахах такая жытка настала, што ўсяго даюць на працадні, адно — жыві сабе прыпяваючы, ні аб якой бядзе не дбаючы. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жы́цца, жывецца; пр. жылося; безас. незак., каму, з прысл.
Разм. Ісці, складвацца (пра ўмовы жыцця). — Няхай Рыгор скажа, як нам далей жыцца будзе. Галавач. Цяпер Федзя не сумняваўся, што Галі жывецца вельмі цяжка. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за́тхласць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць і стан затхлага. Затхласць падвальнага паветра.
2. Затхлы, гнілы пах. Павеяла затхласцю.
3. перан. Закаснеласць, руціннасць. Шырокі не пераставаў у значна павышаным тоне расказваць аб затхласці местачковага жыцця. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)