сухі, ✂.

  1. Не замочаны, не мокры.

    • Сухая бялізна.
    • Сухое сена.
    • С. кампрэс.

  2. Пазбаўлены вільгаці, не сыры.

    • Сухія дровы.
    • С. клімат.
    • С. вецер.

  3. Які страціў свежасць, сакавітасць, мяккасць, высахлы або высушаны.

    • С. батон.
    • Сухія яблыкі.
    • Сухое малако.
    • С. харч (не вадкі).

  4. Пазбаўлены спажыўных сокаў, засохлы, амярцвелы.

    • С. куст малін.
    • С. корань.
    • Сухая рука (з атрафіраванымі мышцамі).
    • Сухая скура (з-за недастатковага выдзялення тлушчу тлушчавымі залозамі).

  5. Які праводзіцца, робіцца або праходзіць, працякае пры адсутнасці вільгаці, вадкасці.

    • Сухая тынкоўка.
    • С. кашаль (без вадкіх выдзяленняў).

  6. Нішчымны, без нічога (пра хлеб).

    • Дзіця есць с. батон.

  7. Які мае сухарлявы склад цела, хударлявы.

    • С. стары.

  8. перан. Пазбаўлены душэўнай цеплыні, дабрыні; неласкавы.

    • С. чалавек.
    • С. тон (непрыветны).

  9. перан. Скупы, лаканічны.

    • С. пералік фактаў.

  10. Пра гукі: пазбаўлены гучнасці, мяккасці.

    • С. лязгат металу.

  11. Пра лік у гульні: такі, пры якім той, хто прайграў не атрымаў ніводнага ачка.

    • Прайграць матч з сухім лікам.

◊

  • Сухі закон — забарона гандляваць моцнымі алкагольнымі напіткамі.

|| памянш. сухенькі, ✂.

|| наз. сухасць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

flaki

flak|i

мн.

1. кішкі; вантробы; трыбухі (жывёлы); флякі;

2. кул. флякі; рубец;

porcja ~ów — порцыя флякаў;

3. перан. вялы прадмет ці бязвольны чалавек;

bredzi, aż ~i bolą — вярзе (пляце), што аж вантробы выварочвае;

~i się w kim przewracają — [усё] нутро пераварочваецца ў каго;

poczciwy z ~ami — добрая душа;

nudny jak ~i z olejem — вельмі нудны;

wypruwać sobie (z siebie) ~i — вылузвацца (лезці) са скуры

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

diabeł

diab|eł

м. д’ябал, чорт, нячысты, нячысцік;

idź do ~ła! — ідзі к чорту (да д’ябла)!;

do ~ła! — да д’ябла!;

a niech cię ~li wezmą — каб цябе чорт узяў;

boli jak ~li — страшэнна баліць; пякельны боль;

to ~eł nie człowiek — [гэта] д’ябал, а не чалавек;

~li wiedzą — агонь (ліха) яго ведае;

nie taki straszny ~eł, jak go malują — не такі страшны чорт, як яго малююць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

action

[ˈækʃən]

n.

1) дзе́яньне n.; за́хады pl.

a machine in action — машы́на працу́е; дзе́е

to take prompt action — зрабі́ць ху́ткія за́хады

2) дзе́йнасьць f.

a man of action — энэргі́чны чалаве́к

3) учы́нак -ку m.

a kind action — до́бры ўчы́нак

4) узьдзе́яньне n.

5) бой -ю m., бітва́ f.; змага́ньне n.

to be wounded in action — быць ра́неным у баі́

6) судо́вая спра́ва, суд -у m.; хо́даньне n.

to bring an action against — пада́ць каго́ на суд; судзі́цца з кім

7) дзе́яньне п’е́сы, рама́ну

•

- actions

- out of action

- put out of action

- see action

- take action

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

nerve

[nɜ:rv]

1.

n.

1) нэрв -а m.

to get on one’s nerves — нэрвава́ць каго́-н.; злава́ць, раздражня́ць

2) сі́ла, энэ́ргія f.

to strain every nerve — напру́жваць усе́ сі́лы

3) адва́га f., спако́йнасьць, упэ́ўненасьць у сабе́

to lose one’s nerve — спало́хацца; зьбянтэ́жыцца; стра́ціць упэ́ўненасьць у сабе́

a man of nerve — чалаве́к з адва́гай

4) informal наха́бнасьць f., наха́бства n.; грубія́нства n.

5) жы́лка (у лі́сьцях расьлі́наў і кры́лах насяко́мых)

2.

v.t.

дадава́ць сі́лы, бадзёрасьці або́ адва́гі

to nerve oneself —

а) сабра́цца зь сі́ламі, сабра́ць усе́ сі́лы

б) набра́цца сьме́ласьці

•

- an attack of nerves

- nerves

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

склад ​1, ‑а, М ‑дзе, м.

1. Спецыяльнае месца, памяшканне для захоўвання тавараў, матэрыялаў і пад. Для машын таксама быў зроблены спецыяльны будынак. Гэта быў і гараж для трактароў і склад для розных сельскагаспадарчых машын. Колас. Вечарам мы пайшлі пазнаёміцца бліжэй з портам Касабланкі. Гэта вялікі і добра абсталяваны порт з магутнымі кранамі і шматлікімі радамі складаў. В. Вольскі.

2. Вялікая колькасць якіх‑н. прадметаў, складзеных у адным месцы; запас чаго‑н. Склады бярвення на двары, на вуліцы перад селішчам раслі ўвачавідкі. Мележ. Пра свае склады зброі хлопцы маўчалі. Якімовіч.

склад ​2, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Сукупнасць частак, якія ўтвараюць адзінае цэлае; састаў. Лексічны склад мовы. □ Важнай крыніцай папаўнення фразеалагічнага складу сучаснай беларускай мовы Ўяўляецца мастацкая літаратура. Гіст. лекс. бел. мовы. [Полацкая зямля] ўваходзіла ў склад старажытнарускай дзяржавы — Кіеўскай Русі. Хадкевіч. Полк уваходзіў у склад арміі, якая абараняла Севастопаль з 1 верасня 1854 г. «Помнікі».

2. чаго або які. Сукупнасць людзей, якія ўтвараюць які‑н. калектыў, арганізацыю (з колькаснага або якаснага боку). Склад прэзідыума. □ Выбралі праўленне. Першай у склад яго назвалі Шашу. Шамякін. [Суддзя:] — Падсудны.. вы не пярэчыце супроць складу суда? Дадзіёмаў.

3. (з азначэннем). Асобы, якія складаюць якую‑н. катэгорыю (па роду службы, прафесіі і пад.). Акцёрскі склад тэатра. □ Пад разложыстым дубам прытуліўся камандны склад батальёна: Шалёхін, тры ротных камандзіры і начальнік кулямётнай каманды. Колас.

4. Постаць, фізічны выгляд, будова (чалавека, жывёліны). Высокі, атлетычнага складу, у гэтым незвычайным адзенні .. [Кашын] выглядаў молада і нават малайцавата. Карпаў. Гэта быў высокі мужчына, чарнавусы, моцнага складу. Самуйлёнак.

5. Асаблівасці розуму, думак, характару і пад.; маральнае аблічча чалавека, яго звычкі і пад. Саханюк быў чалавек практычнага складу. Колас. Дырэктарам гімназіі быў сын вілейскага папа, нехта Мірановіч — чалавек старарэжымнага складу і манархічных поглядаў. С. Александровіч. Ёсць людзі, да якіх бруд не ліпне, бо склад іхняй душы, намеры, імкненні высокія. Карпаў. Вучоба маладога Казіміра ў Маскве .. вызначыла склад яго мышлення на ўсё яго жыццё. Пестрак.

6. Манера, спосаб выказваць думкі, гаварыць, пісаць; стыль. Колас — мастак эпічнага складу. □ Казка вызначаецца жывасцю народнага складу, яркімі дэталямі. Саламевіч. // Спосаб пабудовы чаго‑н. (песні, верша і пад.). Песенны склад паэмы. □ 1918 год прынёс публікацыю цыкла вершаў [Багдановіча] беларускага складу. Лойка.

7. Зладжанасць, складнасць; парадак, сэнс. І пайшоў стары Несцер гаварыць у склад, у лад. Пестрак. Я — ратай, і мо’ няўдала З сваёй думкай выйшаў першай. Можа, складу ў песнях мала, Мала досціпу ў вершы? Васілёк. І не хочаш, а думаеш усё і думаеш, — без ніякага складу... Пташнікаў.

8. Пласты зямлі, складзеныя адзін да аднаго. Ворыва ў склад. □ Мы прайшлі дзве баразны — зрабілі склад пасярэдзіне. Якімовіч.

•••

Асабовы склад (састаў) — рабочыя, служачыя якой‑н. установы, прадпрыемства, вайсковай часці і пад.

Ні складу, ні ладу — ніякага толку, парадку, ніякай сувязі.

У складзе — у колькасці. Мясцовы камітэт у складзе 7 чалавек.

склад ​3, ‑а, М ‑дзе; мн. склады, ‑оў; м.

Гук або спалучэнне гукаў у слове, якія вымаўляюцца адным штуршком паветра. Андрэйка пачаў чытаць па складах: «За ду-бо-вым сталом пі-шу за-ла-тым пя-ром». Бядуля. Словы .. [пастух] расцягваў, робячы націск на кожным складзе. Асіпенка.

•••

Адкрыты склад — склад у слове, які заканчваецца на галосны гук.

Закрыты склад — склад у слове, які заканчваецца па зычны гук.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

відно́ I

1. безл. в знач. сказ. светло́;

на дварэ́ ста́ла зусі́м в. — на дворе́ ста́ло совсе́м светло́;

2. безл. (можно видеть, понять) ви́дно;

з-за пы́лу даро́гі было́ не в. — из-за пы́ли не́ было ви́дно доро́ги;

3. (быть очевидным) ви́дно, заме́тно; я́вствовать;

было́ в., што чалаве́к перажы́ў не́шта ця́жкае — бы́ло ви́дно (заме́тно), что челове́к пе́режи́л что́-то тяжёлое;

з гэ́тага было́ в. — из э́того бы́ло ви́дно (заме́тно, я́вствовало)

відно́ II ср. рассве́т м., заря́ ж.;

мы нія́к не маглі́ дачака́цца відна́ — мы ника́к не могли́ дожда́ться рассве́та;

◊ ад відна́ да відна́ — от зари́ до зари́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

во́льны

1. свобо́дный, во́льный;

~ная краі́на — свобо́дная (во́льная) страна́;

в. чалаве́к — свобо́дный (во́льный) челове́к;

~нае жыццё — свобо́дная (во́льная) жизнь;

~ная ду́мка — свобо́дная (во́льная) мысль;

2. (о манере держать себя) свобо́дный, непринуждённый;

~нае абыхо́джанне — свобо́дное (непринуждённое) обраще́ние;

○ ~ная барацьба́ — во́льная борьба́;

~ная прафе́сія — свобо́дная профе́ссия;

в. верш — свобо́дный стих;

в. го́рад — во́льный го́род;

в. перакла́д — во́льный перево́д;

~ная тэ́ма — во́льная те́ма;

в. слуха́ч — вольнослу́шатель;

в. маста́к — свобо́дный худо́жник;

в. час — свобо́дное вре́мя;

~ныя ру́хі — во́льные движе́ния;

◊ ~наму во́ля — во́льному во́ля;

~ная пту́шка — во́льная пти́ца;

в. каза́к — во́льный каза́к;

у ~ную хвілі́ну — в свобо́дную мину́ту;

~наму во́ля, шалёнаму по́ле — посл. во́льному во́ля, а шально́му по́ле

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

адкры́ты

1. прич. откры́тый; (о частях тела — ещё) обнажённый; см. адкры́ць;

2. прил. (искренний) открове́нный; прямо́й;

а. чалаве́к — открове́нный (прямо́й) челове́к;

3. прил. (явный, не скрываемый) откры́тый, открове́нный, неприкры́тый;

~тая варо́жасць — откры́тая (открове́нная, неприкры́тая) вражде́бность;

4. прил. (не закрытый) откры́тый;

○ ~тае галасава́нне — откры́тое голосова́ние;

~тае мо́ра — откры́тое мо́ре;

~тае пісьмо́ — откры́тое письмо́;

~тае пыта́нне — откры́тый вопро́с;

а. склад — лингв. откры́тый слог;

а. ўрок — откры́тый уро́к;

◊ з ~тымі вача́мі — (рабіць што) с откры́тыми глаза́ми (делать что);

з ~тай душо́й — с откры́той душо́й;

пад ~тым не́бам — под откры́тым не́бом;

ісці́ ў ~тую — идти́ в откры́тую;

з ~тым сэ́рцам — с откры́тым се́рдцем

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

даліка́тны

1. делика́тный, ве́жливый, обходи́тельный, предупреди́тельный, учти́вый;

2. делика́тный, мя́гкий;

зана́дта ~ныя адно́сіны — (да чаго) сли́шком делика́тное (мя́гкое) отноше́ние (к чему);

3. разг. (затруднительный) делика́тный, щекотли́вый;

~ная спра́ва — делика́тное (щекотли́вое) де́ло;

4. корре́ктный, щепети́льный;

5. (слабый) хру́пкий, делика́тный, не́жный;

чалаве́к ~нага скла́ду — челове́к делика́тного (не́жного) сложе́ния;

зана́дта ~ная ца́цка — сли́шком хру́пкая игру́шка;

6. делика́тный, бе́режный, осторо́жный;

апара́т патрабу́е даліка́тнага абыхо́джання — аппара́т тре́бует делика́тного (бе́режного, осторо́жного) обраще́ния;

7. (о материале) то́нкий;

8. изя́щный;

~ныя ту́флі — изя́щные ту́фли;

9. (о кушаньях, вкусе) изы́сканный;

10. перен. то́нкий;

д. пах дарагі́х духо́ў — то́нкий за́пах дороги́х духо́в;

◊ д. пол — уст. сла́бый (не́жный) пол;

~нае пыта́нне — делика́тный (щепети́льный) вопро́с

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)