скве́рно

1. нареч. (гадко) пага́на, га́дка, бры́дка; (мерзко) агі́дна; (пакостно) паску́дна;

2. (плохо — о качестве) дрэ́нна, ке́пска;

3. безл., в знач. сказ. дрэ́нна, нядо́бра, ке́пска, бла́га;

◊

скве́рно ко́нчить дрэ́нна ско́нчыць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хлоп межд., в знач. сказ. (хлопнул) ляп, бразь, грук; лясь, плясь, лоп, ляп; бах; (глазами) лып; (хлопнулся) бразь, грук, лясь;

хлоп по плечу́ лоп (ляп) па плячы́; см. хло́пнуть, хлопнуться.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

sentence

[ˈsentəns]

1.

n.

1) сказ -у m.

2) пастано́ва f.

3)

а) прысу́д -у m.

б) прысу́джанае пакара́ньне або́ ка́ра f.

to serve one’s sentence — адбыва́ць пакара́ньне

life sentence — пажыцьцёвае зьняво́леньне

4) пры́маўка, пры́казка, сэнтэ́нцыя f.; высло́ўе n.

2.

v.t.

засудзі́ць

The judge sentenced the thief to five years in prison — Судзьдзя́ засудзі́ў зло́дзея на пяць гадо́ў турмы́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

паві́нен в знач. сказ. до́лжен; обя́зан;

паві́нна быць так — должно́ быть так;

мы паві́нны змага́цца за мір — мы должны́ (обя́заны) боро́ться за мир;

◊ што ві́нен, адда́ць п. — посл. долг платежо́м кра́сен

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цёпла нареч.

1. тепло́;

ц. апрану́цца — тепло́ оде́ться;

ц. развіта́цца — тепло́ прости́ться;

2. в знач. сказ. тепло́;

на дварэ́ ве́льмі ц. — на у́лице о́чень тепло́;

◊ ц. на душы́ — тепло́ на душе́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пабо́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які існуе побач з галоўным, асноўным; менш істотны; другарадны. Першае месца сярод пабочнага тыпажу [у паэзіі М. Танка] па праву належыць вобразам бацькоў. У. Калеснік.

2. Чужы, не свой, старонні. З пабочных людзей толькі .. [Пруцікаў] адзін ведаў сцежку на наш новы астравок і мог хадзіць да нас самастойна. Казлоў. [Таццяна] апранацца стала .. па-сялянску, каб не кідацца ў вочы пабочным людзям. Шамякін.

3. Які не мае непасрэдных адносін да чаго‑н. [Дзяўчаткі] заўсёды прыходзяць сюды рыхтаваць урокі і амаль увесь час трацяць на пабочныя гутаркі. Гарбук.

4. Чый‑н., не свой, не ўласны. Пабочны ўплыў. □ [Таня:] Вера мае добрую прафесію. Гэта робіць яе незалежнай ад пабочнай ласкі. Машара.

5. Народжаны без шлюбу. Пабочны сын.

6. У граматыцы — які не звязаны фармальна-граматычнымі сродкамі са сказам і выражае адносіны да выказанай думкі. Пабочнае слова. Пабочнае словазлучэнне. Пабочны сказ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пабудава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., што.

1. Паставіць, зрубіць дом; узвесці будынак, збудаванне. Дом быў стары, і яго даўно трэба было разбурыць, а на яго месцы пабудаваць новы. Арабей. Гады з два таму тут пабудавалі новы, высокі ды моцны мост. Зарэцкі. // Вырабіць, выпусціць (машыны, механізмы і пад.). Хлапчукі ўздыхнулі. Нехта задуменна сказаў: — Вось бы самалёты такія пабудаваць, як буслы. Лынькоў. // Зрабіць, змайстраваць, зляпіць.

2. перан. Стварыць. Разам з усім савецкім народам працоўныя Беларусі пабудавалі сацыялізм. «Беларусь».

3. Аснаваць на чым‑н. Саўка ведаў, што асуджаныя за «палітыку» карыстаюцца памагаю з боку шырокіх колаў грамады. На гэтым ён і пабудаваў сваю тактыку. Колас.

4. Вычарціць якую‑н. геаметрычную фігуру. Пабудаваць паралелепіпед.

5. Саставіць, скласці што‑н. Пабудаваць фразу. Пабудаваць сказ.

•••

Пабудаваць на пяску — аснаваць што‑н. на ненадзейных, хісткіх звестках, фактах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Здань ’прывід’, зданнё ’ўява’, зда́нне ’меркаванне’ (Нас.), здання ’прывід’ (Сл. паўн.-зах.). Ц.-слав. зьдань ’пабудова’. Здань — назоўнік на ‑ь (< *і̆) ад дзеепрыметніка на ‑н‑ да дзеяслова zьd‑ati ’стварыць’, як дыял. дрань ’дранка’ ад *dьratі, рус. рвань ад rъvati. Зданнё, зданне, здання адлюстроўваюць фанетычныя варыянты ўтворанага з суф. ‑ьje прасл. zьd‑an‑ьje (польск. zdanie ’думка, сказ’, чэш. zdání, славац. zdanie ’ўява’, рус. зда́ние < ст.-слав. зьданиѥ ’будова, стварэнне’ і інш.). Семантыка ’стварэнне’ > ’уява’ > ’прывід’ цяжкасцей не выклікае. Прасл. zьd‑ адлюстроўваецца ў ц.-слав. зьдъ ’гліна’, чэш. zed ’каменная сцяна’, польск. zdun > бел. дыял. здун ’ганчар’, славен. zídati ’класці сцяну’, балг. зѝдам ’будаваць’, рус. зодчий ’архітэктар’ (апошнія з чаргаваннем галоснага). Літ. žiedžiù, žiẽsti ’фармаваць, ляпіць’, лат. ziest ’абмазваць глінай’ разам са слав. даюць балта-слав. корань *gʼheidh‑, утвораны, паводле Покарнага (1, 245), перастаноўкай з *dheigʼh‑ (адкуль дзяжа, гл.) ’мясіць гліну, цеста’. Параўн. гоц. deigan ’мясіць’, ст.-інд. dēhmi ’абмазваць’, грэч. τείχος ’каменная сцяна’, лац. fingō ’мажу, фармую’, figura (> бел. фігура). Меркаванне Мартынава–Міхневіча (Маладосць, 1969, 5, 42) аб тым, што здань < sъdati sę ’здавацца’ (г. зн. ’прывідзіцца’) патрабуе ўдакладнення ў частцы архетыпу формы: не sъdati, а zьdati. Пра корань гл. Фасмер, 2, 89; Шанскі, 2, З, 81; Махэк₂, 714; Скок, 3, 653–654; БЕР, 1, 639; Траўтман, 367.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

немудрено́ безл., в знач. сказ. не ця́жка, не дзі́ва;

в тако́й хо́лод немудрено́ простуди́ться у такі́ хо́лад не ця́жка (не дзі́ва) прастудзі́цца;

немудрено́, что он оби́делся не дзі́ва, што ён пакры́ўдзіўся.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

молодо́й

1. прил., в разн. знач. малады́;

молодо́й ме́сяц маладзі́к;

2. сущ. малады́, -до́га м.;

◊

мо́лодо-зе́лено в знач. сказ. мо́лада-зе́лена;

из молоды́х да ра́нних з малады́х ды (але́) ра́нні.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)