Verbum

разарва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак.

1. каго-што. Рэзкім рухам раздзяліць на часткі, парушыць цэласць чаго-н.; разадраць.

Р. ліст паперы.

Р. сукенку.

2. што. Узарваць знутры, разнесці на часткі, асколкі.

Трубы разарвала (безас.).

3. перан., што. Спыніць, парваць (адносіны, сувязь і пад.).

Р. дыпламатычныя зносіны.

Р. сувязі з сябрамі.

|| незак. разрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. разры́ў, -ры́ву, м.

ра́ма, -ы, мн. -ы, рам, ж.

1. Аконны пераплёт з устаўленым шклом і без яго.

Драўляныя рамы.

2. Аправа для ўстаўкі карцін, партрэтаў, люстраў і пад.

Прыгожая р.

3. Нясучая частка машыны, якой-н. канструкцыі; станіна.

Веласіпедная р.

4. Прамавугольнік з брусоў або планак для розных патрэб і мэт.

○

Лесапільная рама — машына для падоўжнага распілоўвання бярвення.

|| прым. ра́мны, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

рысава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны; зак., каго-што.

1. Перадаваць прадметы на плоскасці ад рукі пры дапамозе графічных сродкаў (звычайна контурамі, рыскамі і пад.).

Р. з натуры.

Р. партрэт.

2. перан. Мысленна падаваць у якіх-н. вобразах, формах.

Уяўленне рысуе будучыню.

|| зак. нарысава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны.

|| наз. рысава́нне, -я, н. (да 1 знач.).

|| прым. рысава́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Рысавальная папера.

салю́т, -у, М -лю́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Ваенная форма прывітання або аддача пашаны каму-, чаму-н. ружэйнымі або артылерыйскімі залпамі, падняццем ці апусканнем сцяга і пад., а таксама стральба і феерверк з прычыны ўрачыстай даты, падзеі.

С. дваццаццю артылерыйскімі залпамі.

2. Прывітанне пры сустрэчы з кім-н.

Салют, сябры!

○

Піянерскі салют — прывітанне, якое выражаецца ў падняцці над галавой правай рукі.

|| прым. салю́тны, -ая, -ае.

свяці́ць¹, свячу́, све́ціш, све́ціць; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выпраменьваць святло.

Цэлы дзень свеціць сонца.

Свеціць, ды не грэе (загадка).

2. Накіроўваць святло так, каб каму-н. было ўсё відаць.

С. ліхтарыкам.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Быць азораным радасцю, шчасцем і пад. (разм.).

Вочы свяцілі радасцю.

|| зак. пасвяці́ць, -свячу́, -све́ціш, -све́ціць (да 1 і 2 знач.).

слі́згаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Рухацца па гладкай, слізкай паверхні.

Палазы лёгка слізгаюць па ўтаптаным снезе.

2. перан. Плаўна, лёгка рухацца, перамяшчацца.

Паплавок слізгае па люстранай паверхні возера.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Плаўна пераходзіць з прадмета на прадмет (пра цень, святло і пад.).

Сонечны зайчык слізгае па сцяне.

|| аднакр. слізгану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. слі́зганне, -я, н.

спатка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.

1. Убачыць, ідучы насустрач або прыйшоўшы куды-н.

С. аднавяскоўца ў горадзе.

2. Выйсці прывітаць каго-н., прыняць.

С. гасцей ля веснічак.

3. Дачакацца наступлення, з’яўлення, надыходу і пад. чаго-н.

С. світанне ў полі.

4. Спасцігнуць каго-н., надарыцца каму-н.

Спаткала яго нейкае ліха.

|| незак. спатыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. спатка́нне, -я, н. (да 1—3 знач.).

ссаць, ссу, ссеш, ссе; ссём, ссяце́, ссуць; ссі; незак., што.

1. Уцягваць у рот губамі і языком (што-н. вадкае).

С. малако.

2. Трымаючы што-н. у роце, рабіць смактальныя рухі.

С. соску.

С. лапу.

С. палец.

3. безас. Пра тупы, ныючы боль у жываце (ад голаду, хваробы і пад.).

|| наз. сса́нне, -я, н. (да 1—3 знач.); прым. сса́льны, -ая, -ае.

Ссальныя рухі.

супако́іцца, -ко́юся, -ко́ішся, -ко́іцца; зак.

1. Стаць спакойным, не хвалявацца; перастаць шумець, пачаць весці сябе ціха.

С. пасля стрэсу.

Дзеці супакоіліся позна.

2. Задаволіцца дасягнутым, зробленым. перастаць турбавацца.

С. думаць пра кар’еру.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Аслабіць праяўленне чаго-н.; сціхнуць.

Зуб пад раніцу супакоіўся.

4. Стаць спакойным, нерухомым.

Мора супакоілася.

|| незак. супако́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. супакае́нне, -я, н.

сцяць², сатну́, сатне́ш, сатне́; сатнём, сатняце́, сатну́ць; сцяў, сцяла́, -ло́; сатні́; сця́ты; зак., што (разм.).

1. Абхапіўшы, сціснуць.

С. рукі рамянямі.

2. Шчыльна злучыць (губы, зубы і пад.).

С. губы да болю.

3. Сціснуць (грудзі, горла), перашкаджаючы дыхаць.

Нешта сцяло грудзі, пераняло дыханне.

4. безас. Пра мароз: сцягнуць, схапіць.

Вечарам ваду сцяло.

|| незак. сціна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. сціна́нне, -я, н. (да 2 знач.).