Сургу́ч ’сумесь смалы, воску і пад.’ (ТСБМ). Фіксуецца з 1713 г., запазычана з рус. сургу́ч (Булыка, Лекс. запазыч., 60), якое, як мяркуюць (Менгес, Language, 20, 70), з с.-цюрк. surgač ’фарбавальнае рэчыва для замацавання ляза ў дзяржанні нажа’, гл. Фасмер (3, 806). Няясна, ці сюды ж сургу́чык ’прылада выціскаць сыр’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
е́дкі
1. ätzend; béißend (пра дым);
е́дкае рэ́чыва ätzender Stoff, Ätzstoff m -(e)s, -e;
2. перан béißend, bíssig;
е́дкі гу́мар ätzender Humór;
е́дкая заўва́га bíssige Bemérkung
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
клятча́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
1. Арганічнае рэчыва, з якога складаецца абалонка клетак расліны і якое з’яўляецца сыравінай для многіх прамысловых вырабаў; цэлюлоза.
2. Рыхлая падскурная злучальная тканка ў арганізме чалавека і жывёлы. Тлушчавая клятчатка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канцэраге́нны
(ад лац. cancer = рак + гр. genos = паходжанне)
здольны выклікаць злаякасныя пухліны (напр. к-ае рэчыва).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Па́ста 1 ’паша для жывёлы’ (Др.-Падб.; астрав., Сцяшк.; раг., Мат. Гом.; смарг., Шатал.), ’пасьба’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ’чарга пасціць жывёлу’ (Сл. ПЗБ). Скарочанае паства (гл.), магчыма, пад уплывам па́ша (гл.).
Паста 2 ’вязкае рэчыва цестападобнай масы’ (ТСБМ). Праз польск. ці рус. мовы з італ. pasta ’цеста’ (Брукнер, 398; Праабражэнскі, 2, 22; Фасмер, 3, 213).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ізаля́тар
(фр. isolateur)
1) рэчыва, якое не праводзіць электрычнага току, цеплыні або не прапускае гукаў;
2) дэталь з ізаляцыйнага рэчыва для замацавання і раз’яднання частак электрычнага абсталявання;
3) адасобленае памяшканне для хворых або другіх асоб, якія маюць патрэбу ў ізаляцыі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
выпарэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. выпарвацца — выпарыцца (у 1 знач.).
2. звычайна мн. (выпарэ́нні, ‑яў). Газападобнае рэчыва, якое ўтварылася ў выніку выпарвання чаго‑н. Валотныя выпарэнні. □ Пахла дымам, смоллю, настоенымі густымі выпарэннямі сасновага бору. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
актывацы́йны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да актывацыі.
•••
Актывацыйны аналіз — метад вызначэння якаснага і колькаснага саставу рэчыва, заснаваны на вымярэнні энергіі выпрамянення радыеактыўных ядраў ізатопаў, якія ўтварыліся пад уздзеяннем патоку нейтронаў, зараджаных часціц (пратонаў і інш.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камфара́, ‑ы́, ка́мфара і камфо́ра, ‑ы, ж.
Бясколернае пахучае крышталічнае рэчыва, якое ўваходзіць састаўной часткай у эфірныя алеі некаторых раслін або здабываецца сінтэтычна (скарыстоўваецца ў тэхніцы і медыцыне). Укол камфары. □ — На камфару, пакапай у вуха — памагае. Бядуля.
[Грэч. kámphora.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канцэнтра́цыя, ‑і, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. канцэнтраваць, дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. канцэнтравацца. Канцэнтрацыя вытворчасці. Канцэнтрацыя рабочай сілы. Канцэнтрацыя раствору солямі.
2. Колькасць растворанага рэчыва, якая змяшчаецца ў пэўнай колькасці раствору. Раствор высокай канцэнтрацыі.
[Лац. concentratio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)