4) упа́дзіна, запа́дзіна f., лог -у m., лагчы́на f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
znad
з-за; з-па-над;
znad chmury — з-за хмары;
znad rzeki — ад ракі;
znad czoła — з ілба;
przybył znad morza — прыбыў з узбярэжжа
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
дуга́, -і́, ДМ дузе́, мн. ду́гі і (з ліч. 2, 3, 4) дугі́, дуг, ж.
1. Частка конскай вупражы з сагнутага тонкага ствала дрэва, якая змацоўвае аглоблі з хамутом.
З дугі аглоблі не зробіш.
2. Частка акружнасці або што-н. іншае, што мае форму крывой выгнутай лініі.
Апісаць цыркулем дугу.
Цячэнне ракі ўтварыла дугу.
Бровы дугой.
Спіна дугой.
3. Токапрыёмнік на трамвайных вагонах (разм.).
Іскрыла трамвайная д.
○
Электрычная (вольтава) дуга — магутны электрычны разрад у газе¹ ў выглядзе яркага плазменнага шнура.
◊
Сагнуць у дугу — прымусіць быць пакорлівым.
|| памянш.ду́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж. (да 1 і 2 знач.).
|| прым.дугавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тра́верс1
(фр. traverse, ад лац. transversus = папярочны)
1) папярочнае ўкрыццё (насып) у акопах, траншэях і ходах злучэння, якое засцерагае ад агню з флангаў;
2) папярочная дамба, якая ідзе ад берага да сярэдзіны ракі;
3) бакавы рух каня галавой да сценкі манежа (параўн.ранверс).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Вярхо́ўны ’вышэйшы’ (БРС, КТС, Касп.), укр.верховний ’тс’, рус.верховный ’верхні’; ’тоўстае палатно са зрэб’я’; ’жыхар з вярхоўя ракі’; ’конны’, ст.-рус.верховный, вьрховьний, вьрьховнии, връховный ’верхні; ’вышэйшы, галоўны’; ’конны’; ’палацавы’ (з X ст.), славен.vrhǫ́ven, серб.-харв.вр̀ховни, макед.врховен, балг.върховен ’вярхоўны’. Да ст.-слав. прыметніка врьховьнии ’галоўны, вышэйшы’ (у царкоўным сэнсе). Відавочна, царкоўнаславянізм; гл. Шанскі, 1, В, 69. Утворана ад врьхъ і суф. ‑ьn‑ъ. Крукоўскі (Уплыў, 110) мяркуе, што бел. лексема — калька з рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Галава́. Слова прасл. паходжання: рус.голова́, укр.голова́, польск.głowa, чэш., славац.hlava, ст.-слав.глава, балг.глава́, серб.-харв.гла́ва і г. д. Прасл.*golva (acc. sg. *golvǫ). Роднасныя: літ.galvà, ст.-прус.galwan (acc. sg.). Далейшыя сувязі няпэўныя. Падрабязны агляд версій гл. Фасмер, 1, 429; Слаўскі, 1, 292–293. У якасці геаграфічнай назвы ў бел. мове вядома галава́ ’паўвостраў на павароце рэчкі; калена ракі’ (Яшкін). Прасл.golva дае шмат вытворных праславянскага характару: галава́, галаве́нь, галаві́зна, галаўня́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уні́з, прысл.
1. У напрамку да нізу, да чаго‑н., што знаходзіцца ў ніжняй частцы, у глыбіні чаго‑н.; проціл. уверх. І балота здалося б нейкім незнаёмым, не сваім, каб наперадзе не адкрывалася вачам высокая града, з якой збягалі ўніз канцавыя хаты Гусараўкі.Ракітны.Леў Раманавіч, чапляючыся за кусты, пачаў спускацца ўніз.Асіпенка.Жанчына падышла к ганку, ступіла на аполачак, пакладзены сукамі ўніз.Кулакоўскі.З пагорка ўніз, у бок даліны, Збягае сцежка між кустоў.Колас./уперан.ужыв.[Жэня:] Мы коцімся, коцімся ўніз. Дакаціліся ўжо да таго, што жонка друга не верыць нам.Брыль.
2. У напрамку да вусця ракі. Праплываюць белыя пялёсткі [чаромхі], якія ападаюць дзесьці ў вярхоўі ракі. Некаторыя з іх заплываюць у маю завоінку, павольна круцяцца вакол паплаўкоў, потым трапляюць на струмень і таропка ўносяцца плынню ўніз.Ігнаценка./ З прыназ. «па» ўтварае спалучэнне зМ. Уніз па Дняпры перапраўляліся войскі польска-літоўскага гетмана Радзівіла.«Маладосць».
•••
Зверху ўніз глядзець (пазіраць)накагогл. глядзець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
берагаві́на́ Край нізіны, бераг ракі, возера (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
бруя́ Хуткі паток вады сярод ракі (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
кале́на Круты паварот ракі, дарогі (Рэч., Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)