мінерал, разнавіднасць халцэдону з паласатай ці плямістай тэкстурай або дэкаратыўнымі ўключэннямі. Адрозніваюць: агаты (блакітнавата-шэрыя і белыя), агатавы онікс (белыя і чорныя слаі), карнеалонікс (чырвоныя і белыя), сардонікс (чырвона-бурыя і белыя) і інш. Характар афарбоўкі — вясёлкавы. Бляск васковы да матавага. Цв. 6—6,5. Шчыльн. каля 2,6 г/см. Выкарыстоўваецца ў прыладабудаванні, як паўкаштоўны камень.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАГА́Т
(ад грэч. gagatēs чорны бурштын),
разнавіднасць каменнага вугалю, якая мае глыбокі чорны колер, яркі смалісты бляск, вязкасць і ракавісты злом. Цв. 3—3,5. Шчыльн. 1,3—1,4 г/см³. Утварэнне гагату звязваюць з метамарфізмам драўніны, пахаванай у марскіх мулах мезазойскіх і кайназойскіх адкладаў. Трапляецца ў выглядзе скопішчаў у пясчаніках, мергелях, пластах вугалю. Добра паліруецца. Вырабны камень.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
замы́ць, ‑мыю, ‑мыеш, ‑мые; зак., што.
1. Адмыць пляму, не мыючы ўсю адзежыну. Зажыць рукаў.
2. Сапсаваць, няўмела ці занадта часта мыючы. Замыць сукенку.
3. Змыць няроўнасці на пяску, зямлі і пад. (пра цякучыя воды). Гэткі дождж — любы след замые!Савіцкі.// Занесці пяском, жвірам вусце ракі, які‑н. прадмет на дне ракі. /убезас.ужыв.Камень замыла пяском.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ляжа́чы, ‑ая, ‑ае.
1. Такі, які ляжыць, знаходзіцца ў гарызантальным становішчы. Пад ляжачы камень вада не цячэ.Прыказка./узнач.наз.ляжа́чы, ‑ага, м.— Эх вы, салдаты, салдаты! На ляжачага напалі, гуртом набеглі ды яшчэ рукі звязваеце, — з насмешкай прамовіў Сяргей.Колас.
2. Такі, які знаходзіцца ў пасцелі, не можа ўстаць, хадзіць (пра хворага). Ляжачы хворы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цвярдзе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Станавіцца цвёрдым, больш цвёрдым (у 2–7 знач.). З поўначы цягнула сухім холадам, зямля прыкметна пачала цвярдзець.Хомчанка.
2.перан. Станавіцца непахісным, мужным, вынослівым. Мы помнім, як трубы трубілі трывогу, як сэрцы ад болю цвярдзелі, што камень.Броўка.Звычайна пасіўная, нават кволая, .. [маці] непахісна цвярдзела, калі што датычылася дзяцей або яе асабіста.Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Плі́тніца1 ’куча камення’ (шчуч., Сл. рэг. лекс.). Да пліта ’камень’ (гл.) і суф. ‑ніц‑а (Сцяцко, Афікс. наз., 164).
◎ Плі́тніца2 ’цагельня’ (добр., Мат. Гом.). Да пліта ’цэгла’, якое сустракаецца ўжо ў XII ст. (Кірыла Тураўскі) і, відаць, узыходзіць да ст.-грэч.πλίνθο, ’плоская цэгла, плінфа’ і суф. ‑иіц‑а са значэннем месца. Параўн. рус.пск.платня ’месца, кар’ер, дзе з горных парод здабываюць пліты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
stony
[ˈstoʊni]
adj.
1) камяні́сты
a stony beach — камяні́сты пляж
2) цьвярды́, як ка́мень, каме́нны
3) скамяне́лы
a stony stare — по́зірк бяз вы́разу й пачуцьця́
a stony heart — каме́ннае сэ́рца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
emerald
[ˈemərəld]1.
n.
1) смара́гд -у m. (сьве́тла-зялёны кашто́ўны ка́мень)
2) сьве́тла-зялёны ко́лер
3) Print. эмэра́льд -у m. (шрыфт 6 1/2 пу́нктаў)
2.
adj.
сьве́тлазялёны, смара́гдавы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)