Proverbia populorum sapientia

Прыказкі ‒ народная мудрасць.

Пословицы ‒ народная мудрость.

бел. У прыказцы ‒ праўда святая. Добрая прыказка не ў брыво, а ў вока. Добрая пасловіца ў вочы колецца. Умелая прыказ­ ка, як пры мяшку прывязка.

рус. Пословица ‒ мудрость народная, пословица ввек не сломится. Пословица неспроста/не зря/недаром молвится.

фр. Proverbe ne peut mentir (Пословица не может лгать).

англ. And what are proverbs but the public voice? (А что же пословица, как не глас народа?).

нем. Sprichwort, wahr Wort (Пословица ‒ правдивое слово).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Domus sua cuique est tutissimum refugium

Свой дом ‒ кожнаму бяспечны прытулак.

Свой дом ‒ каждому безопаснейшее убежище.

бел. Дома і сцены бароняць. Дома і вутлы памагаюць.

рус. Мой дом ‒ моя крепость. Дома и стены помогают. Своя хатка ‒ родная матка. Мышь в коробе, как воевода в го роде.

фр. Un homme est bien fort sur son palier (Человек очень силен на своей лестничной площадке).

англ. An Englishman’s house is his castle (Дом англичанина -его крепость).

нем. Zu Hause helfen die Wände (Дома помогают стены).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Mulgere hircum

Даіць казла.

Доить козла.

бел. 3 быка не надоіш малака. Курэй даіць.

рус. Ждать от козла молока. Как с бычком ни возиться, а молочка от него не добиться. Сколько с быком ни биться, а молока от него не добиться. Кур доить.

фр. Rien à tirer de lui (Ничего не вытянуть из него). Traire les boucs (Доить козлов).

англ. To milk a bull (Доить быка).

нем. Der Ziegenbock gibt weder Milch noch Wolle (Козёл не даст ни молока, ни шерсти).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

зямля́ ж., в разн. знач. земля́;

жыць на ~лі́ — жить на земле́;

ро́дная з. — родна́я земля́;

на гарызо́нце маракі́ ўба́чылі ~лю́ — на горизо́нте моряки́ уви́дели зе́млю;

у не́трах ~лі́ — в не́драх земли́;

ры́хлая з. — ры́хлая земля́;

паклані́цца да ~лі́ — поклони́ться до земли́;

партыза́нская з. — партиза́нская земля́;

цалі́нныя зе́млі — цели́нные зе́мли;

сядзі́бная з. — уса́дебная земля́;

інфузо́рная з. — инфузо́рная земля́;

кало́м яму́ з. — коло́м ему́ земля́;

адда́ць ~лі́ — преда́ть земле́;

ад ~лі́ не віда́ць — от земли́ не ви́дно;

адро́знівацца як не́ба ад ~лі́ — (отлича́ться) как не́бо от земли́;

ба́чыць на два аршы́ны пад ~лёй — ви́деть на два арши́на под землёй;

як з(-пад) ~лі́ вы́рас (з’яві́ўся)каку́дто, сло́вно, то́чно) из-под (из) земли́ вы́рос;

з. пад нага́мі гары́ць — земля́ под нога́ми гори́т;

гато́ў скрозь ~лю́ правалі́цца — гото́в сквозь зе́млю провали́ться;

закапа́ць та́лент у ~лю́ — зары́ть тала́нт в зе́млю;

за тры́дзевяць зяме́ль — за три́девять земе́ль;

знайсці́ пад ~лёй — найти́ под землёй;

зраўнава́ць з ~лёй — сровня́ть с землёй;

сце́рці з тва́ру ~лі́ — стере́ть с лица́ земли́;

і́ пад сабо́й не чуць — земли́ под собо́й не чу́ять;

між не́бам і ~лёй — ме́жду не́бом и землёй;

па́рыць ~лю́ — спать моги́льным сном;

ле́гчы ў ~лю́ (у магі́лу) — лечь в зе́млю (моги́лу);

пуп ~лі́ — пуп земли́;

соль ~лі́ — соль земли́;

з. яму́ пу́хам — земля́ ему́ пу́хом;

хадзі́ць як пад ~лёй — ходи́ть как под землёй;

скрозь ~лю́ ба́чыць — сквозь зе́млю ви́деть;

як скрозь ~лю́ правалі́ўсякак сквозь зе́млю провали́лся;

чу́ткамі з. по́ўніццапосл. слу́хом земля́ по́лнится;

ад ~лі́ адарва́ўся і не́ба не даста́ўпосл. от земли́ оторва́лся и не́ба не доста́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адрэ́заць сов.

1. в разн. знач. отре́зать; (пилой — ещё) отпили́ть;

а. касу́ — отре́зать ко́су;

а. кава́лак са́ла — отре́зать кусо́к са́ла;

а. гекта́р сенажа́ці — отре́зать гекта́р сеноко́са;

а. шлях праці́ўніку — отре́зать путь проти́внику;

2. перен. отре́зать;

— Хо́піць, — ~зала яна́. — Хва́тит, — отре́зала она́;

як нажо́м а.как ножо́м отре́зать;

сем разо́ў адме́рай, а раз адрэ́жпосл. семь раз отме́рь, оди́н раз отре́жь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ку́рыца (мн. ку́ры, -рэ́й) ж. ку́рица;

мо́края к. — мо́края ку́рица;

кура́м на смех — ку́рам на́ смех;

я́йцы ~цу не ву́чацья́йца ку́рицу не у́чат;

гро́шай ку́ры не дзяўбу́ць — (у каго) де́нег ку́ры не клюю́т (у кого);

як ~ца з яйцо́м насі́цца — (з кім, чым) как кури́ца с яйцо́м носи́ться (с кем, чем);

кла́сціся спаць з кура́мі — ложи́ться (спать) с ку́рами

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мя́ккі в разн. знач. мя́гкий;

м. хлеб — мя́гкий хлеб;

мя́ккае святло́ — мя́гкий свет;

м. го́лас — мя́гкий го́лос;

мя́ккія ру́хі — мя́гкие движе́ния;

м. хара́ктар — мя́гкий хара́ктер;

м. ваго́н — мя́гкий ваго́н;

мя́ккая паса́дка — мя́гкая поса́дка;

мя́ккія зы́чныялингв. мя́гкие согла́сные;

мя́ккая вада́ — мя́гкая вода́;

м. знак — мя́гкий знак;

мя́ккая мэ́бля — мя́гкая ме́бель;

мя́ккае паднябе́ннеанат. нёбная занаве́ска;

м. як воск — мя́гкий как воск

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

набе́гчы сов.

1. в разн. знач. набежа́ть; (о жидкости — ещё) нате́чь; (о волне — ещё) накати́ться;

~гла шмат людзе́й — набежа́ло мно́го люде́й;

у ва́нну набе́гла вада́ — в ва́нну набежа́ла (натекла́) вода́;

хва́ля ~гла на бе́раг — волна́ набежа́ла (накати́лась) на бе́рег;

~гла ва́рта — набежа́ла стра́жа;

~гла пе́ня — набежа́ла пе́ня;

2. нали́ться;

во́чы ~глі кро́ўю — глаза́ налили́сь кро́вью;

жыць як набяжы́цьпогов. жить как придётся

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

з’я́ва ж.

1. в разн. знач. явле́ние ср.;

з’я́вы прыро́ды — явле́ния приро́ды;

з’я́вы грама́дскага жыцця́ — явле́ния обще́ственной жи́зни;

часо́вая з. — вре́менное явле́ние;

звыча́йная з. — обы́чное явле́ние;

дзе́я друга́я, з. пя́тая — де́йствие второ́е, явле́ние пя́тое;

2. (то, что можно представить себе) карти́на, о́браз м.;

у па́мяці як жывы́я ўста́лі з’я́вы няда́ўняга міну́лага — в па́мяти как живы́е вста́ли о́бразы (карти́ны) неда́внего про́шлого

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падабра́ць сов.

1. (каго, што да чаго) подобра́ть (кого, что к чему);

п. ключ да замка́ — подобра́ть ключ к замку́;

п. га́льштук да касцю́ма — подобра́ть га́лстук к костю́му;

2. (с земли, с пола) подня́ть, подобра́ть;

3. (ноги, хвост) поджа́ть;

4. (под себя) подмя́ть;

мядзве́дзь ~бра́ў пад сябе́ паляўні́чага — медве́дь подмя́л под себя́ охо́тника;

і кро́шкі п. — быть похо́жим как две ка́пли воды́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)