фо́ра

(іт. fora = наперад)

1) выгук усхвалення ў італьянскім тэатры, якім просяць выканаўцу паўтарыць нумар праграмы; тое, што і біс;

2) перавага, ільгота, якая даецца больш слабаму ўдзельніку спаборніцтваў; даць фору — пераўзысці, апярэдзіць каго-н. у чым-н.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Гамбі́т ’тэрмін шахматнай гульні’ (БРС). Рус. гамби́т, укр. гамбі́т. Першакрыніцай з’яўляецца франц. gambit ’тс’ (а гэта з іт. gambetto, дакладней, dare il gambetto ’даць падножку’). Гл. Шанскі, 1, Г, 24. Бел. і ўкр. словы, відавочна, запазычаны непасрэдна з рус. мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Нада́ткі ’надбаўка зямлі (да прысядзібных участкаў)’ (лунін., Шатал.), ’кароткія загоны, дадаткі’ (беласт., Сл. ПЗБ). З наддиткі, да даць, параўн. у Насовіча: наддиток ’надбаўка’ (Нас.); формы з на- і над‑ адлюстроўваюць характэрную для славянскіх моў «канкурэнцыю» адпаведных прыназоўнікаў (ESSJ SG, 1, 127).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Перахі́біць ’памыліцца, даць маху, схібіць’ (Шат.). Да пера- (гл.) і хібіць ’дапускаць пралікі, недакладнасці, рабіць памылкі’, семантычна найбольш набліжанага да зах.-слав. арэалу, параўн. польск. chybić ’памыляцца’, чэш. chybili ’рабіць памылку’, славац. chybil’ ’тс’, памыляцца’ (Мартынаў, Слав. акком., 143–144).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пяня́га ’кавалак скуры’ (Ян.); сюды ж пяняшкі (пеня́шки) ’заднікі ў ботах і чаравіках’ (Нас.). Апошняе, паводле Насовіча, памяншальнае ад пе́нязь ’скура ад падпяткаў у ботах і чаравіках’ (гл.) замест *пяня́жкі, што магло пры ўзнаўленні формы адз. л. даць утварэнне на ‑га.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

niedwuznacznie

недвухсэнсава;

niedwuznacznie dać do zrozumienia — недвухсэнсава паказаць (даць зразумець)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

nocleg, ~u

м. начлег;

dać komu nocleg — даць каму начлег

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

drapak

м. разм. дзяркач, галень;

dać ~a — даць драла (лататы)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

drapnąć

зак.

1. драпнуць, драпануць;

2. уцячы; даць драла (лататы)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

dyl

м. дылёўка; бэлька;

dać ~a разм. даць драла (лататы)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)