Verbum

пяцёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

1. Лічба

5.

2. Самая высокая адзнака паспяховасці пры пяцібальнай сістэме; выдатна.

Вучыцца на пяцёркі.

3. Назва чаго-н., што змяшчае пяць адзінак, напр.: ігральная карта ў пяць ачкоў, група з пяці чалавек ці прадметаў, грашовы знак у пяць рублёў і пад.

4. Назва чаго-н., што абазначаецца лічбай 5 (разм.).

Ехаць на пяцёрцы (аўтобусе, тралейбусе пад нумарам 5).

|| памянш.-ласк. пяцёрачка, -і, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. пяцёрачны, -ая, -ае (да 1 знач.; разм.).

сла́цца, сцялю́ся, сце́лешся, сце́лецца; сцялі́ся; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Ляжаць, распаўсюджвацца па паверхні або над паверхняй чаго-н.

Сцелецца ў лузе густы туман.

Травы сцелюцца мяккім дываном.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расці, распасціраючы галіны па паверхні чаго-н.

Галіны вярбы слаліся амаль па самай зямлі.

3. Слаць сабе пасцель.

Пара слацца і спаць.

◊

Лістам слацца (слаць) (разм.) — выдыгаць перад кім-н., падлізвацца да каго-н., лісліва дагаджаць каму-н. з карыслівай мэтай.

|| зак. пасла́цца, -сцялю́ся, -сце́лешся, -сце́лецца; -сцялі́ся.

ірдзе́ць і (пасля галосных) рдзець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -дзе́е; незак.

Рэзка вылучацца (пра што-н. чырвонае), чырванець; быць ярка-чырвоным ад чаго-н.

Ірдзеюць сцягі.

Неба ірдзее.

|| наз. ірдзе́нне і (пасля галосных) рдзе́нне, -я, н.

канва́, -ы́, ж.

1. Рэдкая сятчатая баваўняная або льняная тканіна, якая служыць асновай для вышыўкі крыжам па клетках.

Вышываць па канве.

2. перан. Аснова чаго-н.

Сюжэтная к. рамана.

Храналагічная к.

|| прым. канво́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

канчатко́вы, -ая, -ае.

1. Які не будзе больш пераглядацца, змяняцца; беспаваротны.

Канчатковае заключэнне камісіі.

Канчатковае рашэнне.

2. Які з’яўляецца вынікам, завяршэннем або ажыццяўленнем чаго-н.

К. прадукт.

К. вынік.

Канчатковая мэта.

3. Поўны, даведзены да канца.

Канчатковая перамога.

карале́ва, -ы, мн. -ы, -ле́ў, ж.

1. гл. кароль.

2. Жонка караля (у 1 знач.).

3. У шахматах: тое, што і ферзь (разм.).

4. перан., чаго. Пра жанчыну, якая вылучаецца як лепшая сярод іншых.

К. прыгажосці.

К. балю.

недагле́дзець, -ле́джу, -ле́дзіш, -ле́дзіць; -ле́джаны; зак., каго-што і без дап.

1. Праявіць недастаткова ўвагі пры наглядзе за кім-, чым-н., не ўберагчы ад каго-, чаго-н.

Н. дзіця.

2. Не заўважыць, правяраючы што-н.

Карэктар недагледзеў памылку.

няўва́жлівы, -ая, -ае.

1. Рассеяны, без дастатковай увагі.

Н. слухач.

2. Які не праяўляе ўвагі да каго-, чаго-н.; няветлівы.

Н. да сям’і.

3. Такі, што не можа быць прыняты да ўвагі.

Няўважлівыя прычыны.

|| наз. няўва́жлівасць, -і, ж.

падва́жнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Прыстасаванне ў паравых і інш. машынах у выглядзе стрыжня для рэгуліроўкі сілы або хуткасці руху чаго-н., рычаг.

2. Тоўстая жэрдка, пры дапамозе якой прыпадымаюць цяжары; вагар.

|| прым. падва́жнікавы, -ая, -ае.

падплы́сці і падплы́ць, -ыву́, -ыве́ш, -ыве́; -ывём, -ывяце́, -ыву́ць; -ы́ў, -ыла́, -ло́; -ыві́; зак.

1. Плывучы, наблізіцца да каго-, чаго-н.

П. да вострава.

2. Плывучы, трапіць пад што-н.

П. пад мост.

|| незак. падплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.