АНЕМО́ГРАФ

(ад анема... + ...граф),

анемарумбограф, прылада для бесперапыннага аўтам. запісу скорасці і напрамку (румбу) ветру. Адрозніваюць тыпы: чашачны анемограф (прыёмная частка як у анемометра; запісвае скорасць ветру з дакладнасцю 0,5—1 м/с. Анемограф манаметрычны (рэгіструе парывы ветру з дакладнасцю 0,3—0,5 м/с). Найб. дакладны анемограф аб’ядноўвае чашачны і манаметрычны.

т. 1, с. 365

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГЕКТО́ГРАФ

(ад гекта... + ...граф),

простая друкавальная прылада для размножвання тэкстаў і ілюстрацый. Дзеянне заснавана на здольнасці застылай жэлаціна-гліцэрынавай масы ўспрымаць спец. (гектаграфскае) чарніла, якім выконваюцца тэксты і ілюстрацыі, а потым перадаваць іх (пры прыцісканні) на лісты паперы. На гектографе можна атрымаць да 100 адбіткаў. Вынайдзены рус. вынаходнікам М.І.Алісавым у 1869.

т. 5, с. 138

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГАЛС

(галанд. hals),

1) курс судна адносна ветру: левы галс (вецер дзьме з левага боку), правы галс.

2) Адрэзак шляху судна (ад павароту да павароту), якое ідзе зігзагападобным курсам пры лавіраванні пад ветразямі, выкананні прамерных работ, траленні і інш. 3) Прылада, якая мацуе да мачты ніжні наветраны вугал ветразя (галсавы вугал).

т. 4, с. 470

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

◎ Пава́ра ’прылада гнуць драўляныя абручы’ (КЭС, лаг.). Слова тлумачыць цяжка з-за адсутнасці ўяўлення аб рэаліі і параўнаўчага матэрыялу. Магчыма, мае нейкую сувязь з літ. тэхн. тэрмінам pavara ’перадача, прывод’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прибо́р м.

1. (приспособление) прыла́да, -ды ж.; (устройство) прыбо́р, -ра м.; (аппарат) апара́т, -та м.; (машина) машы́на, -ны ж.;

измери́тельный прибо́р вымяра́льны прыбо́р;

опти́ческий прибо́р апты́чны прыбо́р;

нагрева́тельный прибо́р награва́льны прыбо́р (награва́льная прыла́да);

медици́нский прибо́р медыцы́нскі прыбо́р (апара́т);

счётный прибо́р лічы́льны апара́т (лічы́льная машы́на);

навигацио́нные прибо́ры навігацы́йныя прыбо́ры (прыла́ды);

прибо́р управле́ния зени́тным огнём воен. прыбо́р (прыла́да) кірава́ння зені́тным агнём;

дымово́й прибо́р воен. дымава́я прыла́да;

2. (комплекс, набор предметов) прыбо́р, -ра м.;

пи́сьменный прибо́р пісьмо́вы прыбо́р;

прибо́р для бритья́ прыбо́р для брыцця́ (гале́ння);

туале́тный прибо́р туале́тны прыбо́р;

ками́нный прибо́р камі́нны прыбо́р;

накры́ть стол на пять прибо́ров накры́ць стол на пяць прыбо́раў (асо́б);

ча́йный прибо́р ча́йны прыбо́р;

3. (набор частей для изготовления чего-л.) спец. набо́р, -ру м.; (принадлежности) прыла́дак, -дку м., прыла́ддзе, -ддзя ср.;

печно́й прибо́р пячны́ набо́р;

око́нный и дверно́й прибо́р ако́нны і дзвярны́ набо́р;

шве́йный прибо́р шве́йны набо́р (прыла́дак, шве́йнае прыла́ддзе).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

авіяко́мпас

(ад авія- + компас)

аэранавігацыйная прылада, якая паказвае курс лятальнага апарата адносна магнітнага і геаграфічнага мерыдыянаў, зададзенага напрамку ці напрамку на радыёмаяк.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гідрааўтама́т

(ад гідра- + аўтамат)

аўтаматычная прылада, у якой вадзяны напор выкарыстоўваецца для сціскання або разрэджвання паветра, а таксама паветра — для паднімання вады.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

кронцы́ркуль

(ням. Kronzirkel)

1) прылада для чарчэння ў выглядзе спружыннага цыркуля;

2) вымяральны інструмент у выглядзе цыркуля з дзвюма выгнутымі доўгімі ножкамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

пэ́ндзаль

(польск. pędzel, ад ням. Pinsel)

прылада для фарбавання, малявання або мазання ў выглядзе прымацаванага да ручкі пучка шчаціння, валасоў або шэрсці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

прыстасава́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прыстасаваць і прыстасавацца.

2. Прылада, збудаванне, абсталяванне, пры дапамозе якога выконваецца якое‑н. дзеянне, работа. Рулявое прыстасаванне. Фільтравальнае прыстасаванне. □ Прабрацца праз браму без належных прыстасаванняў было немагчыма. Колас. У Палескім влучэнні, напрыклад, было распаўсюджана спецыяльнае прыстасаванне, якое разрывала сталёвыя рэйкі. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)