градые́нт
(лац. gradiens, -ntis = які крочыць)
1) фіз. мера павелічэння або змяншэння ў прасторы якой-н. фізічнай велічыні пры перамяшчэнні на адзінку даўжыні;
2) мат. вектар, які паказвае напрамак найхутчэйшага ўзрастання пэўнай функцыі 4.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
куло́н2
[фр. Ch.Coulomb = прозвішча фр. фізіка (1736—1806)]
адзінка колькасці электрычнасці ў Міжнароднай сістэме адзінак (СІ), роўная колькасці электрычнасці, якая працякае праз папярочнае сячэнне правадніка за 1 с пры сіле току 1 ампер.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эжэ́кцыя
(фр. éjection)
працэс змешвання двух асяроддзяў (вады і пяску, пары і вады і інш.), пры якім адно асяроддзе, будучы пад ціскам, уздзейнічае на другое і, цягнучы за сабой, выштурхоўвае яго ў неабходным напрамку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эндаге́нны
(ад энда- + -генны)
які тлумачыцца ўнутранымі прычынамі (проціл. экзагенны );
э-ыя працэсы — геалагічныя працэсы, якія адбываюцца ў нетрах Зямлі і абумоўлены яе ўнутранай энергіяй, сілай цяжару і сіламі, якія ўзнікаюць пры вярчэнні Зямлі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
grace
[greɪs]
1.
n.
1) гра́цыя, згра́бнасьць f.
2) прыхі́льнасьць, добразычлі́васьць f.; паслу́га, ла́ска f.
3) мі́ласьць, лі́тасьць f.; дарава́ньне, прабачэ́ньне n.
by the grace of God — (пры карале́ўскім ты́туле) з Бо́жае ла́скі
4) каро́ткая малі́тва (пе́рад ядо́й або́ пасьля́ яды́)
5) адтэрміно́ўка (упла́ты до́ўгу)
6) Grace мі́ласьць, сьве́тласьць f. (фо́рма зваро́ту да ге́рцага, герцагі́ні або́ архібі́скупа)
Your, His Grace — Ва́ша, яго́ная сьве́тласьць
2.
v.t.
1) дадава́ць прыгажо́сьці або́ я́касьці
2) удасто́йваць, ушано́ўваць
•
- fall from grace
- with bad grace
- with good grace
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
пруд
1. Плаціна на рэчцы і млын пры ёй; штучнае возера, ставок (Барыс., Віц. Касп., Грыг. 1838—1840, Лёзн., Нас., Нас. АУ, Маз., Маладз., Стаўбц., Тал. Мядзв., Шчуч.); сажалка (Крыч.).
2. Вятрак (Мсцісл. Бяльк.).
3. Курган, высокае месца, якое агібаецца ракой (Слаўг.).
□ в. Стары Пруд Чэрв., в. Пруды Стаўбц., в. Прудок Слаўг., в. Прудок Косельскі Карм., ур. Гарадзе́цкі Пруд (курган, які агібае р. Крупка) каля в. Закрупец Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
гэ́ты мест. указ., м. (гэ́та (гэ́тая) ж., гэ́та (гэ́тае) ср.; мн. гэ́тыя)
1. в разн. знач. э́тот;
г. ці той лес? — э́тот или тот лес?;
на гэ́тым баку́ — на э́той стороне́;
от ужо́ мне гэ́тыя капры́зы — вот уж э́ти мне капри́зы;
я расказа́ў — і гэ́таму паве́рылі — я рассказа́л — и э́тому пове́рили;
2. (только что упомянутый) э́тот; (данный — ещё) настоя́щий;
за г. час — за э́то вре́мя;
да гэ́тага ча́су — до настоя́щего вре́мени;
гэ́тым паведамля́ем — канц. настоя́щим уведомля́ем;
гэ́тымі дня́мі — на днях;
пры гэ́тым — при э́том;
не без гэ́тага — не без э́того
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
нібы́
1. союз сравнит. сло́вно, бу́дто, как бу́дто, то́чно;
гул нараста́ў, н. пры абва́ле ў гара́х — гул нараста́л, сло́вно (бу́дто, как бу́дто, то́чно) при обва́ле в гора́х;
ён падміргну́ў мне, н. змо́ўшчык — он подмигну́л мне, сло́вно (бу́дто, как бу́дто, то́чно) загово́рщик;
бяжы́ць, н. з ланцуга́ сарва́ўся — бежи́т, сло́вно (бу́дто, как бу́дто, то́чно) с це́пи сорва́лся;
2. частица бу́дто, бу́дто бы; (при обозначении мнимости — ещё) я́кобы; (при обозначении предположительности — ещё) вро́де;
н. хто́сьці кра́дзецца — бу́дто (бу́дто бы, вро́де) кто́-то подкра́дывается;
хадзі́лі чу́ткі, што мост н. ўзарва́ны — ходи́ли слу́хи, что мост я́кобы взо́рван
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ка́рта, -ы, ДМ ка́рце, мн. -ы, карт, ж.
1. Зменшаны чарцёж зямной паверхні, зорнага неба або паверхні якой-н. планеты.
Геаграфічная к.
К.
Месяца.
Астранамічная к.
2. Адзін з цвёрдых папяровых лісткоў, якія складаюць калоду для гульні і адрозніваюцца паміж сабой па намаляваных на іх умоўных фігурах або ачках чатырох масцей.
Калода карт.
3. мн. Гульня пры дапамозе калоды такіх лісткоў.
Гульня ў карты.
4. Бланк для запаўнення якімі-н. звесткамі.
Санаторная к.
◊
Зблытаць карты — разладзіць, парушыць чые-н. планы, намеры.
І карты ў рукі — пра таго, хто мае ўсе магчымасці, умовы для чаго-н.
Карта біта — пра чый-н. правал, пройгрыш.
Раскрыць карты — перастаць трымаць у тайне свае планы і намеры.
Ставіць на карту што — рызыкаваць чым-н., спадзеючыся на выгаду, выйгрыш.
|| прым. карцёжны, -ая, -ае (да 3 знач.) і ка́ртачны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зацягну́ць, -ягну́, -я́гнеш, -я́гне; -ягні́; -я́гнуты; зак.
1. што. Сілай, угаворамі прывесці, прымусіць зайсці куды-н. (разм.).
З. у госці.
З. у клуб.
2. што. Уцягнуць у сярэдзіну, у вузкую адтуліну або засмактаць¹.
З. нітку ў іголку.
З. у дрыгву.
3. што. Удыхнуць у сябе (дым, паветра і пад.), закурыць (разм.).
З. носам паветра.
З. люльку.
4. што чым. Абвалакаючы, пакрыць поўнасцю.
Хмары зацягнулі неба.
Рану зацягнула (безас.; пра тонкую плёнку пры загойванні).
5. што. Завесіць.
З. фіранку.
6. што. Туга завязаць, сцягнуць.
З. гарсэт.
7. што і з чым. Затрымаць, замарудзіць заканчэнне чаго-н.
З. сяўбу.
З. з водзывам на кнігу.
8. што. Заспяваць (разм.).
З. песню.
|| незак. заця́гваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. заця́гванне, -я, н. (да 2, 3, 5—8 знач.) і заця́жка, -і, ДМ -жцы, ж. (да 4, 7 і 8 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)