здзіўле́нне, ‑я, н.

Стан, выкліканы моцным уражаннем ад чаго‑н. незвычайнага, нечаканага, незразумелага. Спыніцца ў здзіўленні. □ Тут былі і здзіўленне, і захапленне, і крыху зайздрасці да гэтай кіпучай .. сілы жыцця, якая не любіць смерці, не любіць разбурэння. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэакты́ўны, ‑ая, ‑ае.

Спец.

1. Які ўжываецца ў якасці рэактыву пры хімічных аналізах. Рэактыўныя рэчывы.

2. Здольны рэагаваць на знешнія раздражненні.

3. Які ўзнікае пад дзеяннем сілы аддачы. Рэактыўны рух. // Які выкарыстоўвае такую сілу. Рэактыўны рухавік. Рэактыўны самалёт.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

zersplíttern

1.

vt

1) раздрабня́ць

2) распыля́ць (сілы)

3) непрадукцы́йна расхо́даваць час

2.

vi (s) раскрышы́цца на дро́бныя ча́сткі

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ábmühen

(sich) (mit D) нясто́мна працава́ць (над чым-н.); вазі́цца (з чым-н.); аддава́ць усе́ свае́ сі́лы (чаму-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

зве́сціся, звяду́ся, звядзе́шся, звядзе́цца; звядзёмся, зведзяце́ся, звяду́цца; звёўся, звяла́ся, -ло́ся; звядзі́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перастаць існаваць, знікнуць.

Тая парода жывёлы ўжо звялася.

2. Страціць сілы, пахудзець.

Звёўся чалавек зусім.

3. да чаго і на што. Скараціўшыся, спрасціўшыся, выразіцца ў чым-н. малым, нескладаным.

Справа звялася да дробязей.

З. на нішто (страціць усякі сэнс, усякае значэнне).

|| незак. зво́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зда́цца¹, зда́мся, здасіся, зда́сца; здадзімся, здасце́ся, здаду́цца; зда́ўся, здала́ся, -ло́ся; зда́йся; зак.

1. Спыніўшы супраціўленне, прызнаць сябе пераможаным.

З. ў палон.

2. Аслабець, страціць сілы.

Апошні год ён зусім здаўся.

3. Даверыцца каму-, чаму-н., паспадзявацца на каго-, што-н.

Я на вас здаўся, а вы тут вось што робіце.

|| незак. здава́цца, здаю́ся, здае́шся, здае́цца; здаёмся, здаяце́ся, здаю́цца; здава́йся.

|| наз. зда́ча, -ы, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гвалт, -у, М -лце, м.

1. Прымяненне фізічнай сілы ў адносінах да каго-н.

Партызаны помсцілі немцам за г. і здзекі.

2. Прымусовае ўздзеянне на каго-, што-н.

Чыніць г.

3. у знач. прысл. гва́лтам. Супраць волі, жадання, сілай.

Гвалтам пасадзіць у машыну.

4. Крык, лямант.

Кожны вечар у хаце стаяў г.

5. у знач. выкл. Кліч аб ратунку ў выпадку небяспекі (разм.).

Г., ратуйце!

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асвяжы́цца, -вяжу́ся, -вяжы́шся, -вяжы́цца; -вяжы́мся, -вежыце́ся, -вяжа́цца; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Стаць свежым (у 3 і 5 знач.), свяжэйшым.

Паветра асвяжылася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аднавіцца, паднавіцца.

Веды асвяжыліся.

3. Аднавіць свае сілы, бадзёрасць (на свежым паветры, пасля купання і пад.; разм.).

А. ў рэчцы.

А. халодным напіткам.

|| незак. асвяжа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. асвяжэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асвяжы́ць, -вяжу́, -вяжы́ш, -вяжы́ць; -вяжы́м, -вежыце́, -вяжа́ць; -ве́жаны; зак.

1. што. Зрабіць свежым (у 3 і 5 знач.), чыстым.

Дождж асвяжыў паветра.

А. фарбы на карціне.

2. каго-што. Аднавіць сілы, вярнуць бадзёрасць каму-н.

Вада асвяжыла мяне, прагнала сон.

3. што. Аднавіць у памяці.

А. веды.

4. што. Папоўніўшы новымі людзьмі, зрабіць больш працаздольным (разм.).

А. калектыў.

|| незак. асвяжа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. асвяжэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ту́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; незак.

Разм. Напружваць мускулы, рабіць фізічныя намаганні. [Бамбала] траціць апошнія сілы, але ўсё-такі пнецца і тужыцца выцягнуць сеці. Скрыган. / у перан. ужыв. А побач другі малы «гейзер», амаль па паверхні, таксама тужыўся парадзіць ваду, але ў яго не хапала сілы, і ён толькі часам выпускаў з сябе сытыя бурбалкі. Караткевіч. // Сканцэнтроўваць увагу, думкі на чым‑н.; старацца прыпомніць што‑н. — Пачакай, як жа хлопчыка звалі, дай божа добрую памяць, — тужылася ўспомніць Хрысціна. Гурскі. Як ні тужыўся Змітрок уразумець, што хацела сказаць жонка ў час іхняй перапалкі, не зразумеў. Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)