ка́псула, -ы, мн. -ы, -сул, ж.
1. Абалонка з жэлаціну, крухмалу або іншага рэчыва для вадкіх ці парашкападобных лекаў.
Валідол у капсулах.
2. Назва злучальнай абалонкі ў розных органаў або іх частак (спец.).
3. Частка касмічнага лятальнага апарата.
|| прым. ка́псульны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абагаці́цца, -гачу́ся, -гаці́шся, -гаці́цца; -гаці́мся, -гаціце́ся, -гаця́цца; зак.
1. Стаць багатым, разбагацець.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Стаць багацейшым на якое-н. рэчыва (пра руду, глебу) (спец.).
Глеба абагацілася азотам.
|| незак. абагача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. абагачэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тэмперату́ра, -ы, ж.
1. Ступень нагрэтасці якога-н. цела, рэчыва; цеплавая характарыстыка.
Т. вады.
Т. паветра.
2. Ступень цеплыні чалавечага цела як паказчык стану здароўя.
Памераць тэмпературу ў дзіцяці.
3. Павышаная цеплыня цела; гарачка (разм.).
У хворага т.
|| прым. тэмперату́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
БЕНЗО́ЙНАЯ СМАЛА́,
росны ладан, смала стыраксавага дрэва (Styrax bensoin), што расце ў Паўд.-Усх. Азіі на Малайскім архіпелагу. Белае рэчыва, хутка цвярдзее і паступова цямнее на паветры, мае пах ванілі з вострым адценнем, т-ра размякчэння 75—90 °C, шчыльн. 1,10—1,17·103 кг/м³. Асн. кампаненты: бензойная і карычная кіслоты (30%), іх эфіры (60%), ванілін (1,5%). Выкарыстоўваецца як духмянае рэчыва, фіксатар паху ў парфумерыі, антысептык у касметыцы і медыцыне.
т. 3, с. 98
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ваніль ’плады трапічнай расліны’ (КТС). З рус. ваниль < франц. vanille ’струк дрэва, з якога атрымліваюць араматычнае рэчыва’, якое да лац. vagina, vaginella ’струк’ (Фасмер, 1, 272; Шанскі, 1, В, 18; Рудніцкі, 1, 308).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пек ’густое вязкае або цвёрдае рэчыва чорнага колеру, якое застаецца пасля перагонкі дзёгцю або смалы’ (ТСБМ). З рус. пек смала, дзёгаць’, якое (у пач. XVIII ст.) з гал. pek ’смала’ (Фасмер, 3, 226).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Первіна́ ’сена першага укосу’ (шчуч., Сцяшк. Сл.), серб.-харв. првіша ’першыя плады, першы ўраджай’, славен. prvina ’элемент, асноўнае рэчыва’, макед. првина ’першы раз’. Да *первы (гл.). Сюды ж первяпа. пераела ’першы выпадак’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
баразо́н, ‑у, м.
Штучна створанае вельмі цвёрдае крышталічнае рэчыва, якое выкарыстоўваецца пры механічнай апрацоўцы паверхні металаў, шкла і інш. і пры вырабе тэрмаўстойлівых ізалятараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лігні́н, ‑у, м.
Спец.
1. Багатае вугляродам рэчыва, якое змяшчаецца ў драўніне.
2. Матэрыял у выглядзе тонкай слаістай паперы, вырабленай з драўніны; драўнінная вата.
[Ад лац. lignum, ligni — дрэва.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
галалі́т, ‑у, М ‑ліце, м.
Пластмаса з бялковага рэчыва — казеіну, падобная на натуральны рог, але цвярдзейшая і менш эластычная за яго. Гузік з галаліту.
[Ад грэч. gala — малако і litos — камень.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)