дурні́ца, ‑ы, м. і ж.
Разм. лаянк. Дурань, дурніла. А гэты Юзік — шаляніца, Малы яшчэ, зусім дурніца, Так пад нагамі і таўчэцца. Колас. — Вось скажу заўтра Казюку, што Грышка бачыў, — абазваўся Хведар. — Маўчы, дурніца... і слова нікому не рэкні. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інтэрве́нцыя, ‑і, ж.
Умяшанне, звычайна ўзброенае, адной дзяржавы ва ўнутраныя справы другой дзяржавы. Замежная ваенная інтэрвенцыя. Прамая інтэрвенцыя. □ Гісторыя грамадзянскай вайны, гісторыя шмат якіх інтэрвенцый супроць Краіны Саветаў даводзіць .. [Нявіднаму], што перамога будзе на баку бальшавікоў і на гэты раз. Колас.
[Лац. interventio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́тлішча, ‑а, н.
Абл.
1. Месца жыхарства, сяліба. Самы старэйшы сын, Міця, радзіўся яшчэ на дзедавым котлішчы. Навуменка.
2. Род, сям’я. — А паганскі гэты Бераг хлопец; такі хуліган, такі абармот; ды ці ж хто ў Сілцах не ведае іх котлішча!?. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кур’е́рскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да кур’ера. Кур’ерскія абавязкі. // у знач. наз. кур’е́рскі, ‑ага, м. Тое, што і кур’ерскі поезд. У гэты момант лютым змеем Ляціць кур’ерскі. Задрыжалі Усе шыбы ў вокнах на вакзале. Колас.
•••
Кур’ерскі поезд гл. поезд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ля 1, прыназ. з Р.
Тое, што і каля (у 1, 2 знач.). Ля гасцінца, ля дарогі Курганок віднее. Купала. Ля [жанчыны] завіхалася заклапочаная дзяўчына. Лынькоў.
ля 2, нескл., н.
Шосты гук музычнай гамы, а таксама нота, якая абазначае гэты гук.
[Іт. la.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маркі́з, ‑а, м.
1. У некаторых краінах Заходняй Еўропы — дваранскі тытул, сярэдні паміж графам і герцагам. // Асоба, якая носіць гэты тытул. Усміхнуўся Янку Мішка: — Гэта ўсё старыя кніжкі — Пра маркізаў і піратаў, Мушкецёраў і абатаў. Грахоўскі.
2. Тое, што і маркграф.
[Фр. marquis ад лац. marchensis — начальнік пагранічнай маркі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назно́сіць, ‑ношу, ‑носіш, ‑носіць; зак., каго-чаго.
Знесці ў адно месца вялікую колькасць каго‑, чаго‑н. Людзі самі назносілі ў хаты навасельцаў усякага частавання і спраўлялі гэты дзень, як свята. Краўчанка. Парабкі ад сваіх небагатых набыткаў назносілі маладым гару падарункаў. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ны́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
1. Орган мочавыдзялення ў чалавека і пазваночных жывёл. Запаленне нырак.
2. толькі мн. (ны́ркі, ‑рак). Гэты орган некаторых жывёл як ежа.
•••
Блукаючая нырка — захворванне ныркі, якое праяўляецца ў яе ненармальнай рухомасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папрыно́сіць, ‑ношу, ‑носіш, ‑носіць; зак., каго-што.
Прынесці ўсё, многае або ўсіх, многіх. Каб сабраць гэты сход, сюды папрыносілі крэслы з канторы, перацягнулі канапу. Скрыган. Я папрыносіў усім кацялкі з фарбай, раздаў пэндзлі, расказаў і паказаў, як трэба набіраць фарбу. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парагата́ць, ‑рагачу, ‑рагочаш, ‑рагоча; зак.
Разм.
1. Рагатаць некаторы час. Яны парагаталі для прыліку, бо кожны ведаў гэты стары анекдот. Васілёнак. [Юзік] парагатаў трошкі і пахмура сціх. Мурашка.
2. Уволю пасмяяцца. Мікалай Разважнік.. вельмі любіў парагатаць з чаго-небудзь смешнага. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)