штучнае стойкае аслабленне вірулентнасці патагенных мікраарганізмаў, якія захоўваюць здольнасць выклікаць імунітэт, выкарыстоўваюцца пры вырабе вакцын супраць туберкулёзу, воспы і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ката́ры
(гр. kataros = чысты)
паслядоўнікі пашыранай у Зах. Еўропе 11—13 ст.ерасі, якія прапаведавалі аскетызм, не прызнавалі царкоўнай іерархіі, выступалі супраць феадальнага прыгнёту.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кле́фты
(н.-гр. klephtes, ад гр. klepto = таямніча захопліваю)
грэчаскія сяляне-партызаны, якія змагаліся ў 17 — пач. 19 ст.супраць турэцкага панавання ў Грэцыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
хасіды́зм
(ад ст.-яўр. chasid = набожны)
рэлігійна-містычная плынь у іудаізме, якая ўзнікла ў 18 ст. як выражэнне пратэсту веруючых яўрэяў супраць засілля рабінаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
чо́мпі
(іт. ciompi)
наёмныя работнікі ваўнаткацкай прамысловасці ў Фларэнцыі і іншых гарадах Італіі, якія ў 1378 г. паўсталі супраць купцоў, уладальнікаў мануфактур і ўрада.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
wíder
1.
prp (a) су́праць, супро́ць, насу́перак
~ den Strom — супро́ць цячэ́ння
~ Wíllen — насу́перак во́лі
◊ wer nicht mit mir ist, der ist ~ mich — бібл. хто не са мно́ю, той су́праць мяне́
2.
adv
hin und ~ — то туды́, то сюды́; то напе́рад, то наза́д
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ба́лька ’бэлька’ (Юрч., Сцяшк. МГ, Інстр. I, ДАБМ, 883, Бяльк., Шат., Касп., Нас.). Ст.-бел.балька ’тс’ (з XVI ст.; Булыка, Запазыч.). Укр.дыял.ба́лька (у помніках з XVI ст.). Запазычанне з польск.balka ’тс’ (< ням.). Рыхардт, Poln., 32; Рудніцкі, 66 (супраць польскага пасрэдніцтва). Параўн. ба́лка1, бэ́лька.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Баро́метр. Рус.баро́метр (з XVIII ст., стары націск: бароме́тр), укр.баро́метр (з XVIII ст.; таксама ў форме барометрум). Запазычанне з зах.-еўрап. моў (франц.baromètre, ням.Barometer). Фасмер (1, 128) мяркуе, што, зыходзячы з націску, трэба прымаць пасрэдніцтва польскай мовы (супраць гэтага Шанскі, 1, Б, 46, дзе і аргументы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бля́ты від кузава воза; частка яго’ (Маслен.). Бясспрэчна запазычанне з польск.blat ’дошка і г. д.’ (вельмі многа значэнняў), а гэта з ням.Blatt (таксама шмат значэнняў, Варш. сл., 1, 163). Укр.блят (часткі розных прылад). Польскае пасрэдніцтва прымае Шалудзька, Нім., 22, супраць чаго Рудніцкі, 153 (прама з ням.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ілю́зія. Першакрыніца: лац.illusio ’іронія, насмешка’. У бел. мову слова магло трапіць як праз польск., так і праз рус. мову (Крукоўскі, Уплыў, 77). Для рус., дзе з сярэдзіны XIX ст., Фасмер (2, 127) таксама меркаваў аб польск. пасрэдніцтве; супрацьШанскі (2, I, 49–50), які называе франц. крыніцу.