найсці́, найду́, но́йдзеш, но́йдзе; найшо́ў, -шла́, -шло́; найдзі́; зак.
1. на каго-што. Ідучы, наступіць на што-н.
Н. на купіну.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), на што. Насунуўшыся, закрыць сабою.
Хмара найшла на сонца.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыйсці ў вялікай колькасці; пранікнуць у якое-н. месца.
Найшло народу на сход.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., на каго. Апанаваць, ахапіць (аб пачуццях).
На яго найшла туга.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Настаць, з’явіцца раптам.
Бяда найшла неспадзявана.
|| незак. нахо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
наплы́сці, -лыву́, -лыве́ш, -лыве́; -лывём, -лывяце́, -лыву́ць; наплы́ў, -лыла́, -ло́; -лыві́; зак.
1. на каго-што. Плывучы, наткнуцца.
Н. на камень.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыплыўшы, набрацца ў нейкай колькасці.
Наплыло (безас.) смецця да берага.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Нацячы на паверхню чаго-н.
Наплылі слёзы.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Плаўна насунуцца, закрыць сабой што-н.
Наплылі хмары на сонца.
5. перан. Ахапіць, з’явіцца (пра думкі, пачуцці, успаміны і пад.).
Наплылі ўспаміны.
|| незак. наплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. наплы́ў, -лы́ву, м. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дзе́йнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Рабіць што-н., займацца чым-н.
Д. рашуча.
2. чым. Кіраваць, валодаць чым-н.
Спартсмен удала дзейнічаў ракеткай.
Пасля ранення нага не дзейнічае.
3. на каго-што і без дап. Рабіць уплыў, уздзеянне, выклікаць якую-н. рэакцыю ў адказ.
Лякарства на яго станоўча дзейнічае.
Сонца згубна дзейнічае на жэньшэнь.
4. Быць спраўным (пра апараты, механізмы).
Механізм дзейнічае безадказна.
5. Мець сілу, абавязваць рабіць пэўным чынам.
Тут дзейнічаў даўні звычай.
◊
Дзейнічаць на нервы каму (разм.) — раздражняць каго-н.
|| зак. падзе́йнічаць, -аю, -аеш, -ае (да 3 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
восхо́д м.
1. (действие) узыхо́джанне, -ння ср., узыхо́д, -ду м.;
2. (появление светила) усхо́д, -ду м., узыхо́д, -ду м.;
с восхо́дом со́лнца з усхо́дам со́нца;
3. (сторона горизонта, восток) усхо́д, -ду м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
пали́тьI несов.
1. (обжигать тушу, ворс и т. п.) смалі́ць;
пали́ть гуся́ смалі́ць гусака́;
2. (жечь, сжигать) разг. палі́ць;
со́лнце пали́т со́нца па́ліць;
3. перен. палі́ць, пячы́;
пали́ла жа́лость пёк жаль.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
дыск, ‑а, м.
1. Прадмет або дэталь якой‑н. машыны, прыстасавання ў выглядзе плоскага круга. Дыск маятніка. Дыск магнітафона. Дыск электрапілы. □ Нумар быў заняты, і.. [дзяўчына] вешала трубку, чакала якую хвіліну і зноў круціла тэлефонны дыск. Арабей. // Спартыўны снарад у форме круга, які прымяняецца ў лёгкай атлетыцы для кідання. Кінуць дыск. // Магазін ручнога кулямёта, аўтамата, у якім змяшчаюцца патроны. Дыск аўтамата. □ Я набіваю моўчкі дыскі, Рыхтую к бою кулямёт. Прыходзька. // Бачны з Зямлі абрыс Сонца, Месяца і іншых планет. Сонца садзілася за небасхіл. Вось яно дакранулася сваім дыскам да зямлі. Сергіевіч.
2. толькі мн. (ды́скі, ‑аў). Разм. Дыскавая барана. Апрацаваць поле дыскамі.
[Грэч. diskos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
radiate
[ˈreɪdieɪt]
1.
v.t.
выпраме́ньваць
The sun radiates light and heat — Со́нца выпраме́ньвае сьвятло́ й цеплыню́
2.
v.i.
прамяне́ць, прамяні́цца; блішча́ць, зьзяць
Her face radiates joy — Ейны твар зьзя́е ра́дасьцю
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
shelter
[ˈʃeltər]
1.
n.
прыту́лак, прыпы́нак -ку m., прыпы́нішча n.; схо́вішча n.
2.
v.t.
дава́ць прыту́лак, прытуля́ць; засланя́ць, ахо́ўваць (ад ве́тру, со́нца); хава́ць ад небясьпе́кі
3.
v.i.
знахо́дзіць прыпы́нак, схо́вішча
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
заслані́цца сов., в разн. знач. заслони́ться; (стать невидимым — ещё) закры́ться;
з. руко́й ад со́нца — заслони́ться (закры́ться) руко́й от со́лнца;
ме́сяц ~ні́ўся во́блакам — луна́ закры́лась о́блаком;
з. ад — уда́ру заслони́ться от уда́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
zniżyć się
зак.
1. знізіцца; панізіцца;
2. зрабіць ласку;
3. прынізіцца, прынізіць сябе;
4. (пра сонца, месяц і да т.п.) схіліцца, скаціцца;
гл. zniżać się
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)