пярэ́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак.
1. Выказваць нязгоду з кім‑, чым‑н., прыводзіць доказ супраць чаго‑н. Калі Вера спрачалася з Кузьмой адна, тады ў яе хапала і смеласці пярэчыць, і упэўненасці ў сваёй праваце, і важкімі здаваліся аргументы. Дуброўскі. Іван Барай чакаў, што калі той [Кавалёў] пачне пярэчыць, то ў яго запасе ёсць яшчэ аргументы. Чарнышэвіч. Бацька і маці.. не пярэчылі сыну, калі той восенню зноў пачаў збірацца ў дарогу. С. Александровіч.
2. Не адпавядаць чаму‑н., мець у сабе супярэчнасць. Калі Сяргей пачуў ад бацькі, што яго збіраюцца ўзяць на работу ў райком, ён спачатку разгубіўся. Гэта пярэчыла яго планам. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жарле́т ’жалейка’ (Жд. 2). Калі ўлічыць укр. палес. джурелє́т ’цурчаць’, можа, гукапераймальнае. Не выключана кантамінацыя з флажале́т ’від флейты’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Камары́сы ’колер поўсці ў свойскіх жывёл, калі па чорнай ці бурай поўсці раскіданы белыя рысачкі ці кропелькі’ (КЭС, лаг.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кля́йсцер: «Не штукар масцер, калі лепіцца кляйсцер» (Янк. БП). Укр. кляйстер. Праз польск. klajster з ням. Kleister (ЕСУМ, 2, 457).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Куна́цца ’Спатыкацца, аступацца’ (Сл. паўн.-зах.). Ці не балтызм? Параўн. літ. kunóti ’біць, удараць’, калі *купаць азначала ’удараць’, кунацца — ’ударацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́кальства ’недахоп вольнага часу; мітусня’ (Нас., Гарэц., Ян., Юрч.). Ад некалі ’няма калі’, параўн. таксама дзеяслоў нёкаліцца ’затрымлівацца, марудзіць’ (Яўс.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Паддымкам, поддымком ’на змярканні, шэрай гадзінай’ (ТС). Рус. поддымки, поддымье ’раніца ў вёсках, калі толькі запальваць печы’. Да дым (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прабо́р ’лінія, якая ўтвараецца на галаве, калі расчасаць на два бакі валасы’ (ТСБМ). Рус. пробо́р ’тс’. Да прабіраць < прабра́ць < браць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праўко́м у выразе: (шыю, спіну) праўком паставіла ’стан, калі страчана ад захворвання рухомасць’ (Янк. 1). Да правы ў значэнні ’прамы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Псот ’асот’ (драг., ЛА, 1). Калі гэта не графічная памылка, то, хутчэй за ўсё, іранічная кантамінацыя асот і псота, псоціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)