будава́ць

1. báuen vt; erríchten vt;

2. перан áufbauen vt, scháffen* vt;

будава́ць но́вае жыццё ein néues Lében áufbauen;

будава́ць на чым-н auf etw. (A) áufbauen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

авітаміно́з

(фр. avitaminose, ад гр. а- = не, без + лац. vita = жыццё)

хвароба, якая развіваецца пры адсутнасці або недахопе вітамінаў у ежы.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

біясфе́ра

(ад гр. bios = жыццё + sphaira = шар)

вобласць распаўсюджання жыцця на зямным шары, якая ахоплівае верхнюю частку літасферы, гідрасферу і трапасферу.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

вітамі́ны

(фр. vitamine, ад лац. vita = жыццё)

арганічныя рэчывы, неабходныя для нармальнай жыццядзейнасці арганізмаў, а таксама прэпараты, якія ўтрымліваюць такія рэчывы.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

працерабі́ць сов.

1. проруби́ть;

п. прасе́ку — проруби́ть про́секу;

2. перен. проложи́ть;

п. сабе́ даро́гу ў жыццё — проложи́ть себе́ доро́гу в жизнь;

3. (нек-рое время) проруби́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

перабудава́ць сов.

1. в разн. знач. перестро́ить;

п. дом — перестро́ить дом;

п. ле́кцыю — перестро́ить ле́кцию;

2. (устроить по-новому) переустро́ить, преобразова́ть;

п. жыццё — переустро́ить (преобразова́ть) жизнь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

раско́шны

1. в разн. знач. роско́шный;

~нае жыццё — роско́шная жизнь;

~ная прыро́да по́ўдня — роско́шная приро́да ю́га;

2. (не тесный) просто́рный, свобо́дный;

р. касцю́м — просто́рный (свобо́дный) костю́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

breathe [bri:ð] v.

1. ды́хаць; удыха́ць (таксама перан.)

2. выдыха́ць

3. шапта́ць

♦

breathe easily/freely уздыхну́ць з палёгкай;

breathe (new) life into smth. удыха́ць но́вае жыццё, ажыўля́ць;

breathe one’s last lit. паме́рці

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ко́нчыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

1. што, а таксама з чым і з інф. Давесці выкананне чаго‑н. да канца; завяршыць. Кончыць жніво. Кончыць з рамонтам. Кончыць пісаць. □ Хлопцы кончылі сваю работу і пайшлі дамоў. Колас. // што. Поўнасцю расходаваць. Кончыць усё мяса.

2. што, чым. Зрабіць што‑н. у заключэнне, закончыць чым‑н. Кончыць выступленне заклікамі. // Закончыць сваю дзейнасць, жыццё пэўным чынам; зрабіць што‑н. у канцы жыцця. Яшчэ так не было на свеце, Каб іуда кончыў, як чалавек, жыццё. Танк.

3. што. Закончыць навучанне дзе‑н. Кончыць універсітэт.

4. што, а таксама з чым і з інф. Спыніць што‑н.; палажыць канец чаму‑н. Кончыць гулянкі. Кончыць з прагуламі. Кончыць бяздзейнічаць.

5. каго. Разм. Звесці са свету; загубіць.

•••

Дрэнна (кепска) кончыць — пра ганебны канец чыйго‑н. жыцця або дзейнасці.

Кончыць жыццё — памерці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свет, -у, М све́це, м.

1. Зямля з усім тым, што на ёй існуе; сусвет (у 2 знач.), а таксама людзі, якія насяляюць зямлю, і ўсё, што акружае чалавека.

Падарожжа вакол свету.

Няпраўдай с. пройдзеш, ды назад не вернешся (прыказка).

2. Тое, што і сусвет (у 1 знач.).

Пакарыцелі свету.

3. які. Чалавечае грамадства, аб’яднанае пэўным грамадскім ладам, культурнымі і сацыяльна-гістарычнымі адзнакамі.

Антычны с.

Адышоў у нябыт стары с. (перан.: змяніўся лад жыцця).

4. чаго або які. Асобная галіна жыцця, з’яў, прадметаў.

Жывёльны с.

С. гукаў.

Духоўны с. народа.

5. чаго або які. Якая-н. сфера, галіна дзейнасці людзей.

С. навукі.

6. Кола асоб, якія належаць да прывілеяваных класаў.

Вышэйшы с.

Арыстакратычны с.

7. Зямное жыццё ў процілегласць незямному.

◊

Выйсці ў свет — быць апублікаваным.

Гэ́ты свет — зямны свет, жыццё як супрацьпастаўленне замагільнаму свету.

Зжыць са свету — загубіць, знішчыць.

З усяго свету — здалёк.

Ісці на той свет — паміраць.

На чым свет стаіць — вельмі моцна лаяць, крычаць.

Ні за што на свеце — ні ў якім выпадку, ніколі.

Пусціць на свет — нарадзіць.

Свет аб’ехаць — пабыць у розных месцах.

Свет не бачыў — незвычайна.

Такі свет настаў — настала не тое жыццё.

Той свет — замагільны свет як супрацьпастаўленне зямному свету, жыццю.

У белы свет як у капейку (разм.) — без мэты, не ведаючы куды (ісці, ехаць і пад.).

Чуць свет — раніцай, на золку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)