радыёхва́лі, ‑хваль; адз. радыёхваля, ‑і, ж.

Электрамагнітныя хвалі, якія распаўсюджваюцца на значную адлегласць без правадоў і скарыстоўваюцца для радыёсувязі і радыёвяшчання. Пакуль самалёт за секунду праляціць некалькі метраў, радыёхвалі могуць абысці вакол Зямлі некалькі разоў. «Маладосць».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

форт, ‑а, М ‑рце; мн. фарты, ‑оў; м.

Асобнае ўмацаванне ў сістэме крапасных збудаванняў; невялікая крэпасць. Устала сонца над шырокім Бугам. У люстры хваль адбіліся жыты І воблакі, што праплываюць цугам, І крэпасці разбітыя фарты. Танк.

[Фр. fort.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зы́банне, ‑я, н.

Разм.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зыбаць — зыбацца.

2. Стан паводле знач. дзеясл. зыбацца. Канстанцін Міхайлавіч глядзіць, нібыта ўгадвае праз парушаны зімовы сон возера недалёкае зыбанне хваль. Лужанін. Зыбанне платформы адчувалася ўсім корпусам цела. Шынклер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гідрафо́н

(ад гідра- + -фон)

прыбор для прыёму гукавых хваль, якія ўзнікаюць і распаўсюджваюцца ў вадзе.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ГЮ́ЙГЕНСА—ФРЭНЕ́ЛЯ ПРЫ́НЦЫП,

асноўны прынцып хвалевай оптыкі, які дае магчымасць вызначаць амплітуду (інтэнсіўнасць) хвалі ў кожным пункце, калі вядомыя яе амплітуда і фаза на якой-н. адвольнай паверхні. Першапачаткова сфармуляваны К.Гюйгенсам (1690), развіты з улікам інтэрферэнцыі А.Ж.Фрэнелем (1818), строгую матэм. фармулёўку Гюйгенса—Фрэнеля прынцыпу даў Г.Р.Кірхгоф (1882).

Паводле Гюйгенса—Фрэнеля прынцыпу кожны пункт хвалевай паверхні (фронту хвалі), якой у дадзены момант дасягнула светлавая хваля, з’яўляецца цэнтрам другасных (фіктыўных) кагерэнтных хваль, агінальная якіх у кожны наступны момант часу вызначае новую хвалевую паверхню. Інтэнсіўнасць святла ў пункце назірання вызначаецца вынікам інтэрферэнцыі другасных хваль. Пры гэтым амплітуда другасных хваль залежыць ад вугла паміж нармаллю да хвалевай паверхні ў цэнтры другаснай хвалі і напрамкам на пункт назірання. Гюйгенса—Фрэнеля прынцып выкарыстоўваецца пры рашэнні дыфракцыйных задач. Гл. таксама Дыфракцыя святла, Інтэрферэнцыя святла.

А.І.Болсун.

т. 5, с. 554

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

хрыбе́т, -бта́ м., в разн. знач. хребе́т;

спінны́ х. — спинно́й хребе́т;

хрыбты́ хваль — хребты́ волн;

го́рны х. — го́рный хребе́т;

◊ злама́ць х. — (каму) слома́ть хребе́т (кому)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шэпт, -у, М -пце, м.

1. Ледзь чутная гутарка, пры якой гукі вымаўляюцца без удзелу галасавых звязак.

Гаварыць шэптам.

2. перан. Ціхі, невыразны шум, шапаценне, цурчанне і пад.

Ш. хваль.

3. Погаласка, чутка, якія перадаюцца па сакрэце.

Пра гэта ўжо пусцілі ш.

Шэпты хату губяць (прыказка; разбураюць уклад, уносяць разлад).

4. мн. -ы, -аў. Набор слоў, якія паводле забабонных уяўленняў маюць чарадзейную сілу; заклінанне (разм.).

Лячыць шэптамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пераламле́нне, ‑я, н.

1. У фізіцы — адхіленне, змяненне напрамку (радыёхваль, светлавых, гукавых і інш. хваль) пры пераходзе з аднаго асяроддзя ў другое. Пераламленне святла.

2. Вытлумачэнне якой‑н. з’явы, заснаванае на пэўным яе разуменні. Платонаў.. ствараў вобраз у пераламленні часу. Сабалеўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бало́метр

(ад гр. bole = прамень + -метр)

прыбор для вымярэння энергіі выпрамянення ў шырокім дыяпазоне даўжыні хваль.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

брэква́тэр

(англ. breakwater, ад break = разбіваць + water = вада)

каменная загарода для абароны марской гавані ад хваль, хвалярэз.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)