няро́ўны
1. в разн. знач. неро́вный;
н. брук — неро́вная мостова́я;
н. по́чырк — неро́вный по́черк;
н. гул — неро́вный гул;
н. хара́ктар — неро́вный хара́ктер;
н. стыль — неро́вный стиль;
2. (не равный по качеству, величине и т.п.) нера́вный, неодина́ковый;
~ныя сі́лы — нера́вные (неодина́ковые) си́лы;
~ная барацьба́ — нера́вная борьба́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пова́дка ж. (привычка) прывы́чка, -кі ж., звы́чка, -кі ж.; (обыкновение) звы́чай, -чаю м.; (наклонность) схі́льнасць, -ці ж., нахі́л, -лу м.; (характер) хара́ктар, -ру м.;
взять пова́дку пана́дзіцца, узя́ць мо́ду, узя́ць (мець) звы́чку (звы́чай);
у соба́ки пова́дка хвата́ть за́ ногу саба́ка ма́е звы́чай (звы́чку) хапа́ць за нагу́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
неуязви́мый
1. (не чувствительный к обидам, насмешкам и т. п.) няўра́злівы;
неуязви́мое се́рдце няўра́злівае сэ́рца;
неуязви́мый хара́ктер няўра́злівы хара́ктар;
2. (трудно поражаемый) непаража́льны; (недоступный для нападения) непрысту́пны (для напа́даў); (непоколебимый) непахі́сны;
неуязви́мое ме́сто непаража́льнае ме́сца;
неуязви́мые доказа́тельства непахі́сныя до́казы;
неуязви́мое положе́ние непрысту́пнае для напа́даў (непахі́снае) стано́вішча.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усталява́цца сов.
1. (надёжно укрепиться) установи́ться; утверди́ться, упро́читься;
ула́да ўсталява́лася — власть утверди́лась (упро́чилась);
памі́ж і́мі ўсталява́ліся до́брыя адно́сіны — ме́жду ни́ми установи́лись хоро́шие отноше́ния;
2. обоснова́ться, устро́иться;
ён ~ва́ўся на но́вым ме́сцы — он обоснова́лся (устро́ился) на но́вом ме́сте;
3. (сформироваться, сложиться) установи́ться;
хара́ктар яшчэ́ не ўсталява́ўся — хара́ктер ещё не установи́лся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ми́рный
1. мі́рны;
ми́рный догово́р, тракта́т мі́рны дагаво́р, тракта́т;
ми́рная конфере́нция мі́рная канферэ́нцыя;
ми́рные перегово́ры мі́рныя перагаво́ры;
ми́рное вре́мя мі́рны час;
ми́рный труд мі́рная пра́ца;
ми́рная бесе́да мі́рная гу́тарка;
2. (спокойный) спако́йны; (тихий) ці́хі; (добродушный) лаго́дны;
ми́рный сон спако́йны сон;
ми́рное настрое́ние лаго́дны настро́й;
ми́рный хара́ктер мі́рны хара́ктар.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ЗАХАВА́ННЯ ЗАКО́НЫ,
фізічныя заканамернасці, якія ўстанаўліваюць пастаянства ў часе пэўных велічынь, што характарызуюць фіз. сістэму ў працэсе змены яе стану; найб. фундаментальныя заканамернасці прыроды, якія вылучаюць самыя істотныя характарыстыкі фіз. сістэм і працэсаў. Асаблівае значэнне З.з. звязана з тым, што дакладныя дынамічныя законы, якія поўнасцю апісваюць фіз. сістэмы, часта вельмі складаныя ці невядомыя. У гэтых выпадках З.з. даюць магчымасць зрабіць істотныя вывады пра паводзіны і ўласцівасці сістэмы без рашэння ўраўненняў руху.
З.з. для энергіі, імпульсу, моманту імпульсу і эл. зараду выконваюцца ў кожнай ізаляванай сістэме (універсальныя законы прыроды). Пасля стварэння адноснасці тэорыі страціў сваё абсалютнае значэнне З.з. масы (гл. Дэфект мас)\ З.з. энергіі і імпульсу аб’яднаны ў агульны З.з. энергіі—імпульсу; удакладнена фармулёўка З.з. поўнага моманту імпульсу (з улікам спіна). Асабліва важная роля З.з. у тэорыі элементарных часціц, дзе ёсць шэраг абсалютных (для электрычнага, барыённага і лептоннага зарадаў) і прыблізных (для ізатапічнага спіна, дзіўнасці і інш.) З.з., якія выконваюць толькі пры некат. умовах. Напр., дзіўнасць захоўваецца ў моцных, але парушаецца ў слабых узаемадзеяннях (гл. Адроны, Барыёны, Лептоны, Узаемадзеянні элементарных часціц). З.з. ў тэорыі элементарных часціц — асн. сродак вызначэння магчымых рэакцый паміж часціцамі. Існуе глыбокая сувязь паміж З.з. і сіметрыяй фіз. сістэм (гл. Сіметрыя, Нётэр тэарэма). Наяўнасць характэрнай для кожнага тыпу фундаментальных узаемадзеянняў дынамічнай (калібровачнай) сіметрыі прыводзіць да З.з. сілавых (дынамічных) зарадаў, якія вызначаюць здольнасць элементарных часціц да адпаведнага ўзаемадзеяння. З.з. эл. зараду, слабых ізатапічнага спіна і гіперзараду, каляровых (моцных) зарадаў выкарыстоўваюцца пры пабудове палявых (калібровачных) тэорый электрамагнітнага, электраслабага і моцнага ўзаемадзеянняў адпаведна. У квантавай тэорыі поля ўведзены спецыфічныя З.з. прасторавай, часавай і зарадавай цотнасцей, што вызначаюць уласцівасці тэорыі адносна пераўтварэнняў адпаведнай дыскрэтнай сіметрыі (гл. Людэрса—Паўлі тэарэма).
Літ.:
Фейнман Р. Характер физических законов: Пер. с англ. М., 1968;
Богуш А.А. Очерки по истории физики микромира. Мн., 1990.
Ф.І.Фёдараў, А.А.Богуш.
т. 7, с. 9
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
нату́ра ж.
1. в разн. знач. нату́ра, -ры ж.; (характер — ещё) хара́ктар, -ра м.;
широ́кая нату́ра шыро́кая нату́ра;
рисова́ть с нату́ры малява́ць з нату́ры;
плати́ть нату́рой плаці́ць нату́рай;
у него́ така́я нату́ра у яго́ така́я нату́ра;
2. (природа) уст. прыро́да;
◊
э́то в нату́ре веще́й уст. гэ́та ў прыро́дзе рэ́чаў;
втора́я нату́ра друга́я нату́ра;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скла́сціся сов.
1. (сложить вещи) уложи́ться;
2. (собрать деньги) сложи́ться;
мы скла́ліся і купі́лі падару́нак — мы сложи́лись и купи́ли пода́рок;
3. (определиться организационно) сложи́ться;
калекты́ў скла́ўся — коллекти́в сложи́лся;
4. (о ситуации, нравах и т.п.) сложи́ться, установи́ться;
абста́віны скла́ліся спрыя́льна — обстоя́тельства сложи́лись благоприя́тно;
хара́ктар скла́ўся — хара́ктер сложи́лся;
5. сложи́ться;
но́жык лёгка скла́ўся — но́жик легко́ сложи́лся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цвёрды
1. твёрдый;
~дае це́ла — твёрдое те́ло;
2. жёсткий;
ц. ваго́н — жёсткий ваго́н;
3. перен. твёрдый; сто́йкий;
ц. хара́ктар — твёрдый (сто́йкий) хара́ктер;
~дая рука́ — твёрдая рука́;
~дыя ве́ды — твёрдые зна́ния;
~дае абяца́нне — твёрдое обеща́ние;
○ ц. зы́чны — твёрдый согла́сный;
ц. знак — твёрдый знак;
◊ ~дае сло́ва — твёрдое сло́во;
стая́ць на ~дай гле́бе (~дым гру́нце) — стоя́ть на твёрдой по́чве
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
постоя́нный
1. (всегдашний) пастая́нны, заўсёдны, заўсёдашні;
постоя́нные ве́тры заўсёдныя (заўсёдашнія) вятры́;
2. (неизменный) ста́лы; нязме́нны;
у него́ постоя́нный хара́ктер у яго́ ста́лы хара́ктар;
3. (верный) ве́рны; нязме́нны;
он постоя́нен в дру́жбе ён ве́рны ў сябро́ўстве;
4. (на долгий срок) пастая́нны, ста́лы;
постоя́нное расписа́ние ста́лы раскла́д;
постоя́нный ток пастая́нны ток;
постоя́нная величина́ ста́лая (пастая́нная) велічыня́;
постоя́нный капита́л пастая́нны капіта́л;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)