Qui semel furatur, semper fur habetur

Хто хоць раз украў, назаўсёды злодзеем застанецца.

Кто хоть раз украл, навсегда вором останется.

бел. Хто раз украў, а навек славу замараў. Калі хочаш прапасці, то пачні красці. Хто раз украў, таго і цягне. Хто змоладу ўзвычаіўся красці, той і пад старасць не мусіць перастаць.

рус. Раз украл, а навек вором стал. Не украл, так взял, а вором стал. Воровство да разум: на час ума не стало ‒ до веку дураком прослыл; раз украл ‒ по век вором ославился.

фр. On ne croit pas un menteur, même quand il dit la vérité (He верят лгуну, даже когда он говорит правду).

англ. Once a thief, always a thief (Укравший раз ‒ навсегда вор).

нем. Wer einmal stiehlt, bleibt immer ein Dieb (Кто украл однажды, остаётся навсегда вором).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

ра́да ж.

1. см. пара́да;

2. (совместное обсуждение) сове́т м., совеща́ние ср.;

ра́ды няма́: — а) сил нет; сла́ду нет; б) вы́хода нет;

ра́ды не даць: — а) не упра́виться, не сла́дить (с кем, чем); б) ума́ не приложи́ть;

ні да ра́ды ні да зва́ды — ни ры́ба ни мя́со; ни то ни сё;

ра́ду ра́дзіць — ду́му ду́мать, сове́т держа́ть;

дай ты ра́дывводн. сл. скажи́ на ми́лость

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Discentem comitantur opes, comitantur honores

Таго, хто вучыцца, суправаджаюць багацце і пашана.

Того, кто учится, сопровождают богатство и почёт.

бел. Лепей вучоны, ж залачоны. Не кручан ‒ не рамень, не вучан ‒ не чалавек. Навука даражэй за золата.

рус. Верёвка крепка повивкой, а человек знанием. Знание ‒ сила. Счастье тот добывает, кто ума ученьем набирает. Наука верней золотой поруки. Кто грамоте горазд, тому не пропасть. Не учась грамоте, в попы не ставят. Красна птица перьем, а человек ученьем. Ученье в счастье украшает, а при несчастье утешает. Чем больше науки, тем ловчее руки.

фр. Mémoire et usage rendent l’homme plus sage (Знание и опыт умудряют человека).

англ. Knowledge makes one laugh, but wealth makes one dance (Ст знаний мы смеёмся, от богатства пляшем). Knowledge is power (Знание ‒ сила).

нем. Wer das ABC recht kann, hat die schwerste Arbeit getan (Кто знает хорошо азбуку, сделал труднейшую работу).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Malo cum platone errare, quam cum aliis recte sentire

Я лічу за лепшае памыляцца з Платонам, чым правільна думаць з іншымі людзьмі.

Я предпочитаю ошибаться с Платоном, чем правильно думать с другими людьми.

бел. Лепей з добрым/разумным згубіць, чымся з дурнем знайсці. 3 дурнем кепска і знайсці.

рус. Лучше с умным потерять, чем с дураком найти. Лучше с умным в аду, чем с дураком в раю. Лучше с умным про играть, чем с дураком выиграть. Не бойся врага умного, а бойся друга глупого. С умным браниться ‒ ума набраться, с дураком мириться ‒ свой растерять. С умным речи к раз говору, с безумным лишь на ссору.

фр. Mieux vaut un sage ennemi qu’un sot ami (Лучше умный враг, чем глупый друг).

англ. Better be alone that in bad company (Лучше быть одному, чем в дурной компании).

нем. Lieber mit einem Klugen in der Hölle als mit einem Dussel im Himmel (Лучше с умным в аду, чем с глупым в раю).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Quod caret alterna requie, durabile non est

Што не чаргуецца з адпачынкам, не бывае трывалым.

Что лишено чередования с отдыхом, не бывает прочным.

бел. Дай мазі ў кола, а працы ‒ песні вясёлай. Праца любіць адпачынак і песню. Па субоце адпачынак па рабоце. Гуляй, ды працу знай.

рус. Мешай дело с бездельем ‒ проживёшь век с весельем. Мешай дело с бездельем ‒ с ума не сойдёшь. После трудов сладок покой. Коровки с поля ‒ пастуху воля. Работа не волк, в лес не уйдёт. Работа веселье любит. Работу с плеч, да и на печь.

фр. Il fait bon faire la fête après la besogne faite (Сделав дело, хорошо и праздновать).

англ. Nor does Apollo always bend his bow (Аполлон не всегда натягивает тетиву). All work and no play makes Jack a dull boy (Одна работа делает Джека скучным малым).

нем. Nach getaner Arbeit ist gut ruhen (После сделанной работы хорошо отдохнуть). Arbeit ist kein Hase, läuft nicht in den Wald (Работа ‒ не заяц, не убежит в лес).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

дабра́ць сов.

1. в разн. знач. добра́ть;

д. не́калькі чалаве́к да по́ўнага шта́ту — добра́ть не́сколько челове́к до по́лного шта́та;

д. матэ́рыі на пла́цце — добра́ть мате́рии на пла́тье;

д. а́ркушполигр. добра́ть лист;

2. (што да чаго) подобра́ть (что по чему; что к чему);

д. што-не́будзь да гу́сту — подобра́ть что́-л. по вку́су;

д. крэ́сла да гарніту́ра — подобра́ть стул к гарниту́ру;

ла́ду не д. — то́лку не доби́ться;

ро́зуму не д.ума́ не приложи́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

го́ре ср.

1. (печаль) го́ра, -ра ср.;

2. (несчастье) го́ра, -ра ср., бяда́, -ды́ ж.;

го́ре в том, что… бяда́ ў тым, што…;

3. (в сложных словах с сущ.) разг. го́ра;

го́ре-охо́тник ирон. го́ра-паляўні́чы;

го́ре мне! го́ра мне!;

к моему́ го́рю на маё го́ра, на маю́ бяду́;

уби́тый го́рем прыгне́чаны го́рам, (опечаленный) засму́чаны;

ему́ (ей) и го́ря ма́ло яму́ (ёй) і го́ра ма́ла, яму́ (ёй) хоць бы што;

го́ре от ума́ го́ра ад ро́зуму;

помо́чь го́рю дапамагчы́ го́ру;

с го́рем попола́м з го́рам папала́м;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

приложи́ть сов.

1. в разн. знач. прыкла́сці, мног. папрыклада́ць, папрыкла́дваць;

приложи́ть тру́бку к у́ху прыкла́сці тру́бку да ву́ха;

приложи́ть компре́сс прыкла́сці кампрэ́с;

приложи́ть к заявле́нию спра́вку прыкла́сці да зая́вы даве́дку;

2. (добавить) разг. прыкла́сці, мног. папрыклада́ць, папрыкла́дваць, прыба́віць, мног. папрыбаўля́ць, дада́ць;

приложи́ть ещё немно́го де́нег прыкла́сці (дада́ць) яшчэ́ тро́хі гро́шай;

3. (направить действие чего-л. на что-л.) прыкла́сці;

приложи́ть всё стара́ние, все си́лы прыкла́сці ўсё стара́нне, усе́ сі́лы;

4. (применить) дастасава́ць, дапасава́ць, прымяні́ць;

приложи́ть тео́рию на пра́ктике дастасава́ць (дапасава́ць, прымяні́ць) тэо́рыю на пра́ктыцы;

ума́ не приложу́ ро́зуму не дабяру́, ра́ды не дам;

приложи́ть ру́ку прыкла́сці руку́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пи́ща ж.

1. е́жа, -жы ж.; (съестные припасы) харч, род. ха́рчу м.; (корм) корм, род. ко́рму м.; (кушанье) стра́ва, -вы ж.; яда́, род. яды́ ж.; (питание) харчава́нне, -ння ср.;

здоро́вая пи́ща здаро́вая е́жа;

лёгкая пи́ща лёгкая е́жа;

мясна́я пи́ща мясна́я е́жа, мясны́ харч;

пи́ща живо́тных корм жывёл;

горя́чая пи́ща гара́чая стра́ва;

пи́ща и питьё яда́ і піццё;

приго́дный для пи́щи прыго́дны для яды́;

употребля́ть в пи́щу е́сці, ужыва́ць як е́жу (для яды́);

2. (вещества, питающие организм) пажы́так, -тку м.;

пи́ща расте́ний пажы́так раслі́н;

3. перен. пажы́так, -тку м., пажы́ва, -вы ж.;

духо́вная пи́ща духо́ўны пажы́так;

пи́ща для ума́ пажы́так для ро́зуму;

дава́ть пи́щу чему́-л. перен. дава́ць пажы́ву чаму́е́будзь.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сойти́ сов.

1. в разн. знач. сысці́, мног. пасыхо́дзіць; (о краске — ещё) зле́зці; абле́зці;

сойти́ с ле́стницы сысці́ з ле́свіцы;

ночь сошла́ на зе́млю ноч сышла́ на зямлю́;

по́езд сошёл с ре́льсов цягні́к сышо́ў з рэ́ек;

сойти́ с диста́нции спорт. сысці́ з дыста́нцыі;

снег сошёл с поле́й снег сышо́ў з палёў;

2. (за кого, за что) замяні́ць (каго, што), быць заме́ст (каго, чаго);

сойдёт и так бу́дзе до́бра і так;

всё сошло́ хорошо́ усё абышло́ся до́бра;

сойти́ в моги́лу сысці́ ў магі́лу;

сойти́ на нет сысці́ на нішто́;

сойти́ со сце́ны сысці́ са сцэ́ны;

сойти́ с рук сысці́ з рук;

сойти́ с ума звар’яце́ць, з глу́зду з’е́хаць;

сойти́ с (со своего́) пути́ сысці́ са (свайго́) шля́ху.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)