1) які існуе толькі ў свядомасці, у ідэях і ўяўленнях;
2) які адпавядае паняццю аб ідэале; узвышаны (напр. і-ая любоў);
3) вельмі добры, узорны (напр. і-ыя ўмовы).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
класі́чны
(лац. classicus = першакласны)
1) які датычыць старажытных грэкаў і рымлян, антычны;
2) які мае адносіны да класіцызму, уласцівы паслядоўнікам гэтага напрамку;
3) створаны класікам, узорны, дасканалы;
4) звязаны з вывучэннем антычных моў і літаратур (напр. к-ая філалогія).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
okazowy
okazow|y
1.узорны, прыкладны, рэкламны;
2. тыповы;
okazowy przykład — тыповы прыклад;
egzemplarz ~y — абавязковы экзэмпляр;
bydło ~e — паказная (выстаўная) жывёла
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
мадэ́ль
(фр. modéle, ад лац. modulus = мера, узор)
1) узор якога-н. вырабу, узорны экзэмпляр для серыйнай вытворчасці (напр. новыя мадэлі абутку);
2) схема, макет чаго-н., звычайна ў зменшаным выглядзе (напр. м. ракеты);
3) тып, марка канструкцыі (напр. новая м. аўтамабіля).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
мадэ́ль
(фр. modèle, ад лац. modulus = мера, узор)
1) узор якога-н. вырабу, узорны экзэмпляр для серыйнай вытворчасці (напр. новыя мадэлі абутку);
2) схема, макет чаго-н., звычайна ў зменшаным выглядзе (напр. м. ракеты);
3) тып, марка канструкцыі (напр. новая м. аўтамабіля «Масквіч»);
4) тое, што служыць матэрыялам для мастацкага адлюстравання; натура.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
класі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Створаны класікам, класікамі (у 1 знач.); узорны, дасканалы. Паэма «Новая зямля» Я. Коласа справядліва лічыцца класічным тварам беларускай літаратуры.Шкраба.Руская класічная літаратура велічна тым, што з’яўлялася люстрам рэвалюцыі.Пшыркоў.// Тыповы, асабліва характэрны. Класічны прыклад. Беларусь — краіна класічнай партызанскай барацьбы. □ [Купала] стварыў класічныя ўзоры лірыкі, ліра-эпічнай паэмы.Івашын.//Разм. Лепшы ў сваім родзе; выдатны. Класічны падарунак.
2. Які мае адносіны да класіцызму (у 1 знач.), уласцівы паслядоўнікам гэтага напрамку. Класічная паэма.
3. Які мае адносіны да старажытных грэкаў і рымлян; антычны. Класічная грэчаская мова. Класічная антычная літаратура.// Звязаны з вывучэннем антычных моў і літаратуры. Класічнае аддзяленне філалагічнага факультэта. Класічная адукацыя. Класічная гімназія.
4. Які адпавядае ідэалу хараства ў рымлян і грэкаў; правільны. Класічны профіль. Класічны нос.
•••
Класічная барацьбагл. барацьба (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
станда́рт, ‑у, М ‑рце, м.
1. Прынятыя за аснову ўзор, мадэль, эталон, якім павінна адпавядаць што‑н. сваім намерам, формай, якасцю і пад. Дзяржаўны стандарт.// Ідэальны, узорны экземпляр. Бялявая галава была пастрыжана «пад бокс» і прылізана на прабор, вочы — светла-блакітныя, па стандарту арыйскай расы.Брыль.// Аднастайная, тыпавая форма арганізацыі, ажыццяўлення чаго‑н. Выпрацаваны стандарт выпрабавання металу.
2. Нарматыўна-тэхнічны дакумент, якім вызначаюцца адзінкі велічынь, тэрміны і іх азначэнні, патрабаванні да прадукцыі, вытворчых працэсаў і г. д. Стандарты на харчовыя прадукты.
3.перан. Тое, што не мае ў сабе нічога арыгінальнага, своеасаблівага; шаблон, трафарэт. Узнік сцэнічны стандарт «жалезабетоннага камісара», у якім вельмі мала было агульначалавечага.«Маладосць».
•••
Залаты стандарт — форма арганізацыі капіталістычнага грашовага абароту, пры якой існаваў размен банкнотаў на залатыя манеты, залатыя зліткі ці на замежную валюту.
[Англ. standard.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лад ’згода, дружба’, ’узорны парадак’, ’спосаб, манера, узор’, ’уклад жыцця’, ’дзяржаўная ці грамадская сістэма’, ’настрой, гумор, тон’ (Нас., Бяльк., Яруш., Шат., КЭС, лаг.), ’звычай’ (Сл. паўн.-зах.), ’змовіны сватоў’ (Шат.), (бабскі) лад ’распараджэнне’ (Нас.), ла́дам ’прыгожа, у згодзе, у лад’ (Нас.), лады́ ’згода’ (Юрч. Вытв.), ’змовіны’ (Сл. паўн.-зах.), не з лада мужык, не з лада жонка ’без кахання’ (паўд.-усх., КЭС). Укр.лад ’парадак, упарадкаванне’, ’звычай, агульнапрынятыя правілы прыстойнасці’, ’спосаб, манера’, ’такт’, ’распараджэнне’, ’узаемная згода’; рус.лад ’торг, дамаўленне’, ’змовіны’, ’згода, мір’, ’парадак’; польск.ład ’гарманічны ўклад, парадак’. Чэш.lad ’гармонія, прыгажосць’ < рус.лад; славац.lad ’упарадкаванне, спосаб’ < чэш.lad; в.-луж.ład ’парадак, планавасць’ < чэш. ці з польск.; літ.lõdas ’сужыццё, згода’ < польск., бел. ці з рус. моў. Існуючыя слав. лексемы можна ўзвесці да паўн.-слав.ladъ ’парадак, гармонія, урэгуляванасць’, якое не мае надзейнай этымалогіі. Так, Мікала (UG, 3, 24) звязвае яго з гоц.lētan ’пускаць, дазваляць’ < і.-е.*lēd‑. Міклашыч (159), Младэнаў (268), Праабражэнскі (1, 426) суадносяць са слав.lagoda. Зубаты (AfslPh, 16, 397; Studie, 1 (2), 102) рэканструюе аснову *lā‑. Фасмер (2, 447) рашуча адмаўляе меркаванне Бернекера (1, 683) аб сувязі ladъ з ірл.laaim ’кідаю, кладу, пасылаю, стаўлю’ і ст.-грэч.ἐλάω і інш. ’ганю’, які выводзіў з гэтага агульнае значэнне ’парадак, гармонія, слой, каханне’ і збліжаў гэта з польск.skład, składny. Бел.лад як музычны тэрмін — сэнсавая калька з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 151).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
model
[ˈmɑ:dəl]1.
n.
1) мадэ́ль f.
а) маке́т -а m.
a model of a ship — мадэ́ль карабля́
б) узо́р -у m., мадэ́ль для ста́туі
2) схэ́ма f
3) нату́ршчык -а m., нату́ршчыца f.
4) жыва́я мадэ́ль (у кра́ме во́праткі)
2.
v.
1) ляпі́ць (з глі́ны)
2) рабі́ць мадэ́лі, маке́ты
3) (after, on)
а) ствара́ць паво́дле ўзо́ру (пры́кладу)
б) браць за пры́клад каго́-н.
to model oneself on somebody — браць каго́-н. за пры́клад
4) быць нату́ршчыцай або́ нату́ршчыкам
5) быць жыво́й мадэ́льлю (у кра́ме)
3.
adj.
узо́рны; пры́кладны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
добры, нядрэнны, неблагі, някепскі, высакаякасны, здатны, дасканалы, удалы, прыўдалы, варты, станоўчы, слаўны, спраўны, адмысловы, выдатны, адборны, адменны, узорны, прыкладны, бездакорны, няўкорны, беззаганны, зайздросны, цудоўны, ідэальны; прыстойны, людскі, хвацкі, ладны, першакласны, першагатунковы, стопрацэнтны, запраўскі, вартны, не абы-які (разм.); дыхтоўны, файны (абл.); непаўторны, сапраўдны, непараўнальны, незраўнаны, майстэрскі, класны, першы, найпершы, царскі, анельскі, бліскучы, крыштальны, залаты, рэдкі (перан.) □ во, ого, нішто, нішто сабе, клас, першага гатунку, першага сорту, першай рукі, першай маркі, што трэба, пашукаць трэба, нічога не скажаш, цаны няма, на пяць, на славу, як на падбор, як на заказ, хоць на выстаўку, хоць куды, будзь здароў
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)