1. Які не праяўляе ўдзячнасці за зробленыя паслугі. [Элінора] гаварыла, гаварыла... Ён і жорсткі чалавек, і няўдзячны сын, колькі турбот мела праз яго маці.Лынькоў.[Сяргей:] — Не магу прычыняць [Еве Аўсееўне].. лішніх клопатаў. Яна, як родная маці, даглядала мяне. Нельга быць няўдзячным.Машара.
2. Які не апраўдвае патрачаных намаганняў, надзей. — Табе трэба кінуць гэтую няўдзячную літаратурную работу, Ігнат, — гаварыла .. [Вікторыя Аркадзеўна].Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
swojski
1. айчынны;
2. родны, блізкі;
swojski nuta — родная (блізкая) мелодыя;
3. свойскі, просты, звычайны
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
mother
[ˈmʌðər]1.
n.
ма́ці f., indecl., ма́тка f.
2.
adj.
1) ма́тчын
2) ро́дны
mother tongue — ро́дная мо́ва
mother country — ба́цькаўшчына, радзі́ма f., ро́дны край
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
native2[ˈneɪtɪv]adj.
1. ро́дны;
native land радзі́ма, ба́цькаўшчына;
native languageро́дная мо́ва;
a native speaker но́сьбіт мо́вы
2. мясцо́вы, тутэ́йшы, карэ́нны;
native flora and fauna мясцо́вая фло́ра і фа́ўна
3. прыро́дны, прыро́джаны;
a native talent прыро́дны/прыро́джаны та́лент
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
прысні́цца, ‑снюся, ‑снішся, ‑сніцца; зак.
З’явіцца, паказацца ў сне. І заспала. Бо прыснілася ёй Лідачка, зорачка яе ненаглядная, унучка, хоць і не родная.Брыль.Кастусь варочаўся так і гэтак, але сон не браў яго. А калі нарэшце задрамаў, прыснілася Алеся.С. Александровіч./убезас.ужыв.Нядобрыя сны пачалі сніцца Ульяне. Прыснілася ёй раз, што яна чэрпала ваду сваім чаравікам і піла яе.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АХМА́ТАВА Раіса Салтамурадаўна
(н. 30.12.1928, г. Грозны),
чэчэнская паэтэса. Нар. паэтэса Чэчні (1977). Старшыня Вярх. Савета Чэчэна-Інгушскай АССР (1963—85). Піша на чэч. і рус. мовах. У зб. вершаў «Рэспубліка родная» (1958), «Бі мне, вецер, у твар» (1959), «Іду да цябе» (1960), «Ля крыніцы» (1969), «Дабрыня» (1973), «Чынара, якая спявае» (1976), «Сустрэча» (1978) і інш. піша пра Радзіму, апявае каханне, сям’ю, дружбу; стварыла вобраз сучаснай жанчыны-гаранкі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бацькаўшчына, радзіма, айчына, родны край, свой край, наш край, родная краіна, свая краіна
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
абдзёрты, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад абдзерці.
2.узнач.прым.Разм. Тое, што і абадраны (у 2 знач.). [Іван Тадорык] зняў са сцяны скрыпку, прысеў на цвёрдую канапку з абдзёртаю абіўкаю і выігрываў нейкія мелодыі.Колас.
3.узнач.прым. Бедны, знядолены. Чым ты была, Беларусь мая родная, — Хіба ж не бачылі нашыя вочы? Вечна абдзёртая, вечна галодная, Сонца не ведала, а толькі ночы.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узгадава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., каго-што.
Выгадаваць (пра людзей). Дзетак узгадаваць — не грыбоў назбіраць.Прыказка.// Выхаваць, сфарміраваць духоўна. Яго характар і асобу [Міколы Гусоўскага], бясспрэчна, узгадавала родная глеба — прырода, гісторыя і звычаі Беларусі.У. Калеснік./уперан.ужыв.У сэрцы, у думках сваіх .. Я яе [свабоду] узгадаваў І сваёю назваў...Купала.// Вырасціць (жывёлу, расліны). Дзед .. паціху ідзе да яблынь і груш. Ён сам сваімі рукамі ўзгадаваў гэты сад.Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Domus sua cuique est tutissimum refugium
Свой дом ‒ кожнаму бяспечны прытулак.
Свой дом ‒ каждому безопаснейшее убежище.
бел. Дома і сцены бароняць. Дома і вутлы памагаюць.
рус. Мой дом ‒ моя крепость. Дома и стены помогают. Своя хатка ‒ родная матка. Мышь в коробе, как воевода в го роде.
фр. Un homme est bien fort sur son palier (Человек очень силен на своей лестничной площадке).
англ. An Englishman’s house is his castle (Дом англичанина -его крепость).
нем. Zu Hause helfen die Wände (Дома помогают стены).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)