саба́чына, ‑ы, ж.
Мяса сабакі. Мог Іліко расказаць пра скупога папа, які праваліўся пад зямлю за тое, што пачаставаў сваю радню замест бараніны смажанай сабачынай. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пачапе́нька ’кошык’ (лун., Сл. Брэс.). Не зусім ясна (невыразная ілюстрацыя запісу). Можна меркаваць, што да папа‑ піць < чапляць (гл.). У такім выпадку гэта быў першапачаткова спецыфічны кошык.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
попII разг. (рюха) поп, род. папа́ м.;
◊
ста́вить, поста́вить на попа́ прост. старчако́м (старчма́) станаві́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шэ́лег, ‑а, м.
Старажытная дробная манета. А бацька толькі што выплаціў арэнду, і ў хаце не было болей ані шэлега, каб наняць папа і адслужыць па нябожчыцы малебен. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
га
I нескл., м. (гектар) га (гектар)
II частица
1. вопросительная а;
га? што? — а? что?;
2. побудительная а;
та́та, га та́та! — па́па, а па́па!
III межд. (выражение догадки, удивления) а;
га! і ты тут! — а! и ты здесь!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папо́ўства, ‑а, м.
Разм. Занятак, пасада папа. Бацька .. [Сяргея Антонавіча] быў папом і хацеў да папоўства прыгатаваць сына і таму аддаў яго, пасля чатырох год гімназіі, у навучанне ў духоўную семінарыю. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Па́пеж ’папа’ (Яруш.). Ст.-бел. папежъ ’тс’ (1501 г.) < ст.-польск. papież ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 175). Рус. папеж (XVII ст.) (відавочна, з польск. — Фасмер, 3, 200), ст.-слав. папежъ ’папа’, польск. papież, чэш. papež, славац. pápeź, славен. pȃpež. Крыніцай слова ў зах.-слав. мовах было ст.-бав. pápes, ст.-в.-ням. bâbes, якое баварскімі місіянерамі было распаўсюджана ў IX–X ст. у Маравіі і Паноніі і якое ўзыходзіць да народналац. pāpex ад лац. pāpa + pontifex (гл. Фасмер, там жа; Брукнер, 394; Махэк₂, 433).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папо́ўскі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае адносіны да папа, належыць папу. Вопратка на .. [Гарасіме] была не то папоўская, не то дзякоўская. Чарнышэвіч. Напроці школы і папоўскі дом быў — акно ў акно. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пападдзя́ ’жонка папа’ (ТСБМ, Нас., Шат.). Рус. попадья́, укр. попадя́, ст.-рус. попадіꙗ, попадья. З грэч. παπαδια ’тс’ < παπᾶς ’свяшчэннік’ (Фасмер, 3, 327; там жа і інш. літ-ра). Ад пападдзя ўтворана пападзю́к ’паповіч, сын свяшчэнніка’ (Мал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Каршэ́нь ’каршэнь, карак’, ’удар у патыліцу’ (Нас., Касп., Шат., Бяльк., Гарэц., Янк. БП, Мат. АС), «мужык … выпіхнуў папа ў каршэнь за дзверы» (Шн.), ’шыя, карак’ (Янк. III, Нар. сл., Шатал., Нас.). Утворана, як і каршэль, ад карх (гл.) ’карак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)