1. Перамясціць, перанесці куды‑н. усё, многае. Пацягаць усе дровы пад павець.
2. і без дап. Цягаць некаторы час. Пацягаць дровы. Пацягаць бараку па полі. □ То і пацягалі ж за свавольствы Лявонавага бацьку, ледзь у астрог не запякалі.Гурскі.
3. Пакрасці, прысвоіць сабе ўсё, многае. [Сомік:] — Усе ведаюць, што яны падлогу ў магазіне ўзадралі, ды дошкі пакралі, што яны снапы ў мяне з азярода пацягалі.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пры́мен ’сені, сенцы’, пры́мян, пры́мець, прымно́ ’тс’ (Шн. 3; ваўк., Федар. 7; Сцяшк.; маст., іўеў., гродз., Сл. ПЗБ; Сл. Брэс., Скарбы; гродз., ЛА, 4), пры́мень ’павець’ (Сл. Брэс.), пры́мецё ’свіран’ (лях., Сл. ПЗБ), пруме́няц ’памяшканне, прыбудаванае да хаты, у якім захоўваецца збожжа, мука, апрацаваны лён’ (лях., Янк. Мат.). Вядома ўжо ў ст.-бел.: прыменъ ’сенцы ў лазні або ў свірне; прыбудова’ (1522, Булыка, Запазыч., 263; Ст.-бел. лексікон). Запазычана з літ.priemenė̃ ’пярэдні пакой, прыхожая’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 38). Параўн. пры́вен (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перанасі́ць, ‑нашу, ‑носіш, ‑носіць; зак.
1.каго-што і чаго. Перанесці, аднесці куды‑н. паступова або за некалькі прыёмаў усё, вялікую колькасць чаго‑н. Перанасіць усе дровы пад павець. Перанасіць бульбу ў склеп кашамі. □ Колькі Юрка перанасіў адтуль — з бярэзніку і з ячменю — баравікоў... І адзін, і з бацькам...Пташнікаў.
2.што. Знасіць вялікую колькасць чаго‑н. (пра адзежу, абутак і пад.).
3.што. Разм. Пранасіцца даўжэй за што‑н. Мае лапці лазовыя пераносяць твае боты казловыя.Прыказка.
4.каго. Пранасіць дзіця звыш тэрміну (пра цяжарную).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
доноси́тьIсов. (кдона́шивать) в разн. знач. данасі́ць;
доноси́ть дрова́ в сара́й данасі́ць дро́вы ў паве́ць;
доноси́ть ту́фли до дыр данасі́ць ту́флі да дзі́рак;
доноси́ть ребёнка(родить) данасі́ць дзіця́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наве́см.
1.паве́ць, -ці ж., паве́тка, -кі ж.; (над колодцем и т. п.) стрэ́шка, -кі ж.; наве́с, -са м.;
2.(выступающая часть чего-л.) на́вісь, -сі ж., наве́с, -са м.;
наве́с скалы́ на́вісь (наве́с) скалы́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Дрэ́ва ’дрэва’ (БРС, ТСБМ, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Сл. паўн.-зах.), таксама дре́ва (Бяльк.). Укр.дре́во (памянш. форма древко) ’тс’ (Грынч.); параўн. і гуц.древору́б ’павець для дроў’ (Грынч.: з Шухевіча). Адносна бел. слова (без укр. матэрыялу) Трубачоў (Эт. сл., 4, 212) заўважае: «блр. литер. дрэ́ва неисконно». Сапраўды, бел. і ўкр. формы нельга вытлумачыць з якой-небудзь прасл. зыходнай формы, таму можна меркаваць, што гэта запазычанне з польск.drzewo ’тс’ (< прасл.*dervo; аб апошнім гл. Трубачоў, там жа, 211–212) з субстытуцыяй польск. гука rzусх.-слав.‑р‑. Дзіўна, што ў ст.-бел. мове (гл. Булыка, Запазыч.) не адлюстраваны гэты паланізм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыбудо́ва, прыбудо́ўка ’прыбудаваны будынак да асноўвай пабудовы’ (Гарэц., Інстр. 1, Янк. 2, ТСБМ; смарг., баран., швянч., Сл. ПЗБ), ’прыбудоўка да хаты або хлява, пуні для дроў; павець’ (Шушк.), прыбудуо́вка ’тс’ (беласт., Сл. ПЗБ), прыбудо́віна ’прыбудова (прыбудаваны будынак)’ (Нар. Гом.), прыбудава́ньня, прыбудува́ньня (Бяльк.), прыбуды́нак ’прыбудаванае памяшканне’ (Байк. і Некр.). Утвораны ад дзеяслова прыбудава́ць, да будава́ць (гл.). Больш слушна, аднак, меркаванне Лер-Сплавінскага (Studia, 184–185) аб першасным характары польскай дзеяслоўна-назоўнікавай пары przybudować — przybudówka, адкуль формы без прэфікса. Такім чынам, прыбудо́ўка таксама запазычана з польскай, а форма прыбудо́ва з’яўляецца другасным уласнабеларускім ўтварэннем, параўн. укр.прибудо́ва ’прыбудова’, прибудо́вати, прибуду́вати ’прыбудоўваць, прыбудаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сара́йм.
1.(для скота) хлеў, род. хлява́м.; (для сена) пу́ня, -ні ж.; адры́на, -ны ж.; (для дров)паве́ць, -ці ж., паве́тка, -кі ж.; (для повозок) вазо́ўня, -ні ж.;
2.перен. хлеў, род. хлява́м., пу́ня, -ні ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стадо́ла
1.Стар. Язычаскае мольбішча, храм у язычнікаў.
2. Хлеў для коней (Чашн.Касп.); вялікі даржнік, скацінны хлеў (Нас.); хлеў на заезным двары (Крыч.Бяльк.); вялікі хлеў для збажыны ў панскіх гаспадарках (Віц.Нік. 1892, 35); павець (Маг. губ. вед., 1854, № 48, 865); халодны будынак (Слаўг.).
3. Еўня ў гумне; гумно (Смален.).
□в. Застадолле Сен. (Касп., 33), с. Стадолішча Смален.вобл., в. Стадолічы Лельч.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Scháuer
I
m -s, -
1) дры́жыкі
ein kálter ~ läuft über den Rücken [über die Haut, über den Leib] — ≅ мура́шкі бе́гаюць па спі́не; маро́з па ску́ры прабяга́е; аж ску́ра шэ́рхне