Міжыпа́рніца, міжы́пер(с)ніца, мізі́перніца, мізыперэ́сьніца ’прэласць, нарыў паміж пальцамі рук’, ’хвароба ног у кароў’ (Жд. 1, Чач., ТС; светлаг., Мат. Гом.; іўеў., Сцяшк. Сл.; лях., даўг., Сл. ПЗБ). Да між1 і перст (< прасл.pьrstъ ’палец’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валды́р ’пухір, гуз’ (Касп.). Фасмер (1, 338) лічыць слова няясным. Бел.валдыр, магчыма, з’яўляецца русізмам (рэгіянальным запазычаннем). Не выключана бел.валдыр < вадыр ’пухір, гуз, нарыў’; параўн. рус.волдырь ’вадзяны пухір’. Гл. яшчэ Праабражэнскі, 1, 91; Шанскі, 1, В, 147.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валбу́ка, валбучча ’нарасць на целе, дрэве’ (КТС, КЭС), вальбука ’тс’ (Янк. II). Экспрэсіўнае ўтварэнне, магчыма, кантамінацыя валдыр і букаць ’біць’. Параўн. рус.балбука ’тс’ (Даль, 1, 161), а таксама волвеня, волвенка, волвянка ’грыб’ і ’ўдар, аплявуха’, вал ’нарыў’ (СРНГ, 4, 20).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Верадава́ць (Бяльк.) ’дэспатычна распараджацца кім-небудзь’. Параўн. укр.вередува́ти ’капрызіць і да т. п.’, вереди́тся ’фанабэрыцца’. Параўн. і рус.привере́дничать ’капрызіць’, привере́дливый. Як думае Рудніцкі (1, 351), гэта слова належыць да ве́рад ’рана, нарыў і да т. п.’ верадзі́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
флюс1, ‑у, м.
Спец.Нарыў пад надкосніцай, выкліканы хворым зубам, у сувязі з чым падпухае шчака.
[Ням. Fluß.]
флюс2, ‑у, м.
Спец.
1. Рэчыва, якое дабаўляецца да руды пры плаўцы для аддзялення шлаку і шкодных прымесей ад металу.
2. Рэчыва, якое скарыстоўваецца пры луджэнні, зварцы для ачысткі паверхні металу ад вокіслаў.
3. Рэчыва, якім запаўняюць поры гліняных і фарфоравых вырабаў пры абпальванні для надання ім моцнасці.
[Ням. Fluß.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уско́чыць, -чу, -чыш, -чыць; зак.
1.на каго-што. Скокнуўшы, апынуцца дзе-н.
У. на лаўку.
2. Хуткім рухам падняцца з месца.
У. ад спалоху.
3.у што. Скочыць у сярэдзіну чаго-н.
У. у лодку.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раптам з’явіцца, узнікнуць (пра прышч, нарыўі пад.).
На лбе ўскочыў гузак.
5.у што. Імкліва ўвайсці, сілай уварвацца куды-н.
Байцы ўскочылі ў горад.
6.у што. Трапіць куды-н. выпадкова.
У. у яму.
|| незак.уска́кваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разарвацца, утварыўшы дзірку.
Мяшок прарваўся.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зламацца пад напорам чаго-н.
Плаціна прарвалася.
Прарвалася яе крыўда (перан.).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Лопнуць, даўшы выхад адкуль-н. чаму-н.
Нарыў прарваўся.
4. Сілай пракласці сабе шлях адкуль-н.
П. з акружэння.
|| незак.прарыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз.прары́ў, -ы́ву (да 2 і 4 знач.).
|| прым.прарыўны́, -а́я, -о́е (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наспе́ць, ‑ее; зак.
1. Стаць, зрабіцца спелым, паспець. Прыйшло лета залатое, Поўны колас наш паспеў.Русак.// Напоўніцца гноем (пра нарыў).
2.перан. Развіўшыся, стаць надзённым, патрэбным. Неабходнасць у шырокай прапагандзе ідэй аховы прыроды паспела.«Звязда».// З’явіцца, узнікнуць. [Дзед:] — Ну, расказвай! кажы смела, Мой музыка малады: Што ў цябе там зноў паспела? Можа песня для дуды?Колас.
3.перан. Надысці, настаць. Наспела рэвалюцыйная сітуацыя. □ [Мельнікаў:] — Хацеў .. [Лугавец] і сам з намі прыехаць, ды раптам паспелі неадкладныя справы.Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нары́ўнік1 ’казялец, Ranunkulus seceleratus L.’ (Кіс.), ’трава (гаючая)’ (лельч., Мат. Гом.). Да нарываць, нарыў (гл.), параўн. рус.курск.нарыв ’тс’, паводле лекавых ці ядавітых (гл. лацінскую назву) уласцівасцей.
◎ Нары́ўнік2 ’жук-гнаявік’ (ветк., Мат. Гом.). Ад нарывиць, рыць (гл.), у сувязі з тым, што жук капае норкі, куды зацягвае камячкі з гною.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
gathering
[ˈgæðərɪŋ]
n.
1) зьбіра́ньне n.
2) збор -у m.
3) збо́рка f., сход -у m.; зьезд, зьлёт -у m.; нато́ўп -у m.
4) нагнае́ньне n., нары́ў -ву m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)