Тампа́к ’сплаў медзі і цынку залацістага колеру’ (ТСБМ), тамба́к ’тс’ (Нас., Байк. і Некр., Ласт.), тамбако́вы ’тампакавы, бронзавы’ (Байк. і Некр.). Укр. томба́к ’сплаў медзі і цынку’, рус. томпа́к ’тс’, польск., чэш., славац. tombak ’тс’. Запазычана праз польскую або рускую мову з заходнееўрапейскіх моў, дзе ням. Tómbak, франц., англ. tombac ’тс’ < малайск. tambaga (těmbaga) ’медзь’ < ст.-інд. tãmrakaḥ ’тс’ (ЕСУМ, 5, 595; Фасмер, 4, 76; Голуб-Ліер, 484; Махэк₂, 647).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гравю́ра, -ы, мн. -ы, -вю́р, ж.
1. Малюнак, выразаны на гладкай паверхні якога-н. цвёрдага матэрыялу (металу, дрэва, шкла), а таксама адбітак такога малюнка на паперы.
Г. на медзі.
2. Від графікі, які ахоплівае творы, выкананыя такім спосабам.
|| прым. гравю́рны, -ая, -ае.
Гравюрная тэхніка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
калчада́н, ‑у, м.
Агульная назва мінералаў, якія з’яўляюцца сярністымі, мыш’яковістымі, а таксама сурмяністымі злучэннямі металаў (жалеза, медзі і інш.). Серны калчадан. Жалезны калчадан. Медны калчадан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
малахі́т, ‑у, М ‑хіце, м.
Мінерал ярка-зялёнага або блакітна-зялёнага колеру, які выкарыстоўваецца для ювелірных і дэкаратыўна-мастацкіх вырабаў або як сыравіна для выплаўкі медзі.
[Ад грэч. malàchē — мальва.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
miedzioryt, ~u
м. эстамп, гравюра на медзі, медзярыт
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
бро́нза, -ы, ж.
1. Сплаў медзі з волавам, свінцом і іншымі металамі.
2. зб. Мастацкія вырабы з такога сплаву.
Выстаўка бронзы.
3. Пра медаль, атрыманы ў спартыўных спаборніцтвах за трэцяе месца (разм.).
Атрымаць бронзу на спаборніцтвах.
|| прым. бро́нзавы, -ая, -ае.
Б. медаль.
Б. загар (цьмяна-залацісты).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пата́ль, ‑і, ж.
Спец. Метал у выглядзе тонкіх палос, які выкарыстоўваецца для аддзелкі чаго‑н. замест пазалоты; фальшывае золата са сплаву медзі з цынкам і інш. металамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́ціна, ‑ы, ж.
Спец. Налёт зеленаватакарычневага колеру, што ўтвараецца на паверхні прадметаў з медзі і бронзы ў выніку акіслення, якое адбываецца пад уздзеяннем часу або ствараецца штучна.
[Іт. patina.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мельхіёр ’сплаў медзі, цынку, жалеза з марганцам або з нікелем’ (ТСБМ). Запазычана праз рус. ці польск. мову з ням. Melchior, якое з’яўляецца скажоным франц. maillechort, утвораным ад прозвішчаў вынаходнікаў Maillot і Chorier (XIX ст.) (Ин. сл., 1988; SWO, 464).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ме́дніцкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да вырабу або рамонту рэчаў з медзі і з іншых каляровых металаў.
2. у знач. наз. ме́дніцкая, ‑ай, ж. Майстэрня па рамонту або вырабу такіх рэчаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)