◎ Лазоўнік ’зараснік лазы’ (шчуч., Сл. паўн.-зах.). Утворана ад лаза (гл.) з характэрным для аг.-бел. тэрыторыі суф. ‑оўнік (‑эў‑нік). Гл. Сцяцко, Афікс. наз., 206.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сапе́та ’спецыяльная сетачка для захавання злоўленай рыбы ў жывым выглядзе’ (бых., КЭС), сапэ́тка ’саламяны мат’ (Анох.), ’кошык, сплецены з лазы, дроту’ (Сцяшк. Сл.). Рус. сапётка ’вулей, плецены з пруццяў вярбы’ (Каўказ), ’кош для пасадкі злоўленай рыбы’ (дан., церск.), укр. сапе́т, сапе́та, сапе́тка ’вялікі плецены кош на калёсы’, ’плецены з лазы ручны кош’, польск. sepet ’скрынка’. З тур., крым.-тат. säpät ’кош’ (Радлаў, 4, 495), якое з перс. (Гл. Локач, 139; Фасмер, 3, 558; Брукнер, 485).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неўладкава́насць, ‑і, ж.
Уласцівасць і стан неўладкаванага; адсутнасць сістэмы ў чым‑н. Неўладкаванасць спраў. □ Хлопчык пасек лазы, навысякаў колля і змайстраваў гэтакі добры будан, і калі б не вайна, калі б не раненыя ды не гора і боль навокал, можна было б забыцца на неўладкаванасць ляснога быту. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарапі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да чарапіцы; прызначаны для вырабу чарапіцы. Чарапічная вытворчасць. Чарапічны завод.
2. Зроблены з чарапіцы. Белыя аканіцы і ярка-чырвоны чарапічны дах, веранда і чысценькія, пасыпаныя жоўтым пяском сцяжынкі між сапраўднага гушчару [глогу] і вінаграднай лазы — усё сведчыла аб руплівасці гаспадыні дома. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Се́ўка 1 ‘плеценае з лазы і саломы начынне для сяўбы, сявенька’ (Скарбы; беласт., Сл. ПЗБ). Да сеяць (гл.).
Се́ўка 2 ‘птушка Charadrius pluvialis L.’ (Ласт.). Гл. сіўка, сявец 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лазачок ’куст вярбы Salix cinerea’, ’зараснік такой лазы’ (Федар. Дад.). Утворана ад незафіксаванага лазак (як ліпак, беразняк — гл. Сцяцко, Афікс. наз., 202) пры дапамозе памяншальнага суф. ‑ок. Да лаза (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лазініца лясная ’лясная незабудка, Myosotis silvatica Hoffm.’ (маг., Кіс.). Утворана ад лазін‑ы (< Įlozen ) і суф. ‑іц‑а. Да лаза (гл.). Матывацыя: падабенства сцяблоў кветкі (20–40 см) да галін лазы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сканазо́біцца ‘скрывіцца’ (Ян.). Да кано́зіцца ‘капрызнічаць, крыўляцца’ (гл. каназа) шляхам збліжэння з каназо́бка ‘пасудзіна, сплеценая з лазы і саломы’ (Касп.), параўн. конозо́біцца ‘капрызнічаць, куксіцца’, коно́зіцца ‘фанабэрыцца’, коно́за ‘капрызная фанабэрыстая асоба’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́карчаваць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; зак., што.
1. Выцягнуць, вырваць, выкапаць з карэннем. Выкарчаваць пні, хмызняк. □ Ад лазы — адно званне. Яе выразалі і выкарчавалі яшчэ летась. Пташнікаў. // Ачысціць ад пнёў, карчоў. Тоўхарт.. абвясціў, што хто выкарчуе і ачысціць гэтую зямлю, возьме сабе навечна паўтары дзесяціны. Чорны.
2. перан. Знішчыць, выкараніць, вывесці. Выкарчаваць бюракратызм.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жгут, ‑а, М жгуце, м.
1. Эластычная гумавая трубка, бінт або іншы падобны прадмет, якімі перавязваюць канечнасць, каб спыніць кровацячэнне. Над камісарам схіліўся сапёр, пераціскаючы раменным жгутом параненую нагу. Лынькоў. Грыцко паспешліва круціў з лазы жгуты і перавязваў Святлане ногі вышэй каленяў. Кулакоўскі.
2. Туга скручаны кавалак тканіны, саломы і пад. Саламяны жгут.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)