Арча́к ’лука, драўляны каркас сядла’, ’прыпрэжаны конь’, ’прыпрэжка’ (Нас.), арчако́вы ’прыпражны’ (Нас.). Рус.арча́к ’лука, драўляны каркас сядла’, укр.а́рчик ’сядло’, орчико́вий прыпражны’, польск.jarczak ’лёгкае сядло’ (з XVI ст.). Ва ўсходнеславянскіх мовах з XVI ст.: ст.-бел.ерчакъ, орчаки, ярчакъ ’сядло’, ’драўляны каркас сядла’, рус.ерчакъ (1557), укр. форма арчакъ (пач. XVIII ст.). Агульна прынята этымалогія з цюркскіх моў. Прыводзяць тат.arčak ’лука’ (без крыніцы). Параўн. Міклашыч, Türk. El., Дад., 2, 75, 134. Дакладней форма ингырчак у Сразн., 1, 31. Параўн. тат.ынгырчак ’падсядзёлак’ і інш. аналагічныя цюркскія формы (Радлаў, Опыт., 1, 1358). Да гэтай формы прыводзіць польскае слова Заянчкоўскі, Stud. orient. Аб цюркскім паходжанні беларускага слова пісалі Бірыла (у сувязі з прозвішчам Арчакоў; Бел. антр., 24), Вярхоў (З жыцця, 67). Насуперак Фасмеру, 3, 155, нельга адкідваць рэальную сувязь, якая існавала паміж словамі арчак і ворчык (орчик) (гл.); магчыма, што вынікам гэтай сувязі з’яўляюцца значэнні ’прыпрэжаны’ (параўн. орчиковий конь — Маслен., 178), укр.а́рчик (Краўчук, ВЯ, 1968, 4, 122–123); іншая справа, што гэта сувязь мела народнаэтымалагічны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прычабе́ніцца (прычэбеніцца) ’прычапіцца, прыстаць’ (ТС). Фармальна каранёвая частка суадносіцца з чэбень ’каркас галаўнога ўбору’, вытворнага ад набіць ’сціскаць’ (ТС). Сумнеўная сувязь з рус.арханг.чабанить, чебанить ’прыставаць да берага’, алан. ’хутка рухацца, бегчы’, якія Трубачоў у Фасмера (4, 308) параўноўвае з рус.табанить (гл. табаніць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трабеку́лы
(лац. trabecula = невялікая бэлька)
пласцінкі ў рэчыве косці, перагародкі і цяжы, якія ўтвараюць каркас органа; пракладкі, па якіх праходзяць крывяносныя сасуды.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
frame1[freɪm]n.
1.карка́с; касця́к
2. ра́ма, ра́мка;
a window frame ако́нная ра́ма
3.pl.frames апра́ва акуля́раў
4. це́ла; целаскла́д; по́стаць;
a man with a powerful frame мужчы́на магу́тнага целаскла́ду
5. кінака́др
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
клатра́ты
(лац. clathratus = ахаваны кратамі)
крышталічныя злучэнні ўключэння, у якіх малекулы асноўнага рэчыва ўтвараюць каркас, а малекулы іншых элементаў размяшчаюцца ў поласцях каркаса.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
framework
[ˈfreɪmwɜ:rk]
n.
1) карка́с -а m. (мо́сту), ра́ма f., зруб -а m.
2) структу́ра, сыстэ́ма f.
the framework of the society — грама́дзкі лад
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Паста́мант ’тая частка малатарні, дзе малоціцца збожжа’ (КЭС, лаг.), пасту́мант, пасту́мэнт ’каркас плуга, калаўрота’ (шальч., шчуч., Сл. ПЗБ; смарг., Шатал.), ’аснова печы’ (шальч., ваўк., Сл. ПЗБ). З польск.postument ’пастамент’ (Мацкевіч, там жа. З, 436), якое з с.-лац.postumentum ’фундамент (помніка, статуі)’; ‑та‑ замест ‑ту‑ пад уплывам слова стаяць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каро́бка, -і, ДМ -бцы, мн. -і, -бак, ж.
1. Невялікая скрынка (з кардону, дрэва, пластмасы і пад.), а таксама такая ж скрынка з якім-н. таварам, наборам якіх-н. прадметаў.
К. пячэння.
2.Каркас будынка.
К. дзевяціпавярховага дома.
○
Каробка хуткасцей — у розных машын: механізм для змены хуткасці і напрамку руху.
Чарапная каробка — тое, што і чэрап (у 1 знач.).
|| памянш.каро́бачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 знач.).
|| прым.каро́бачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
skeleton
[ˈskelɪtən]1.
n.
1)
а) шкіле́т -а m.
б) ра́кавінка (малю́ска)
2) шкіле́т -а m. (пра худо́га чалаве́ка)
3) карка́с -а m.
the steel skeleton of a building — стальны́карка́с буды́ніны
4) на́кід, плян -у m.
2.
adj.
1) як шкіле́т, шкіле́тны
2) Figur. паме́ншаны, частко́вы
a skeleton crew — скаро́чаны экіпа́ж
•
- skeleton in the closet
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)