хмы́ліць

‘хітравата або злосна ўсміхацца (хмыліць губы); касіць вочы, прыціскаць вушы (пра каня і пад.)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. хмы́лю хмы́лім
2-я ас. хмы́ліш хмы́ліце
3-я ас. хмы́ліць хмы́ляць
Прошлы час
м. хмы́ліў хмы́лілі
ж. хмы́ліла
н. хмы́ліла
Загадны лад
2-я ас. хмы́ль хмы́льце
Дзеепрыслоўе
цяп. час хмы́лячы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ДАНА́ЙЦАЎ ДАРЫ́,

выраз, які абазначае каварную паслугу з мэтай прычыніць зло, загубіць. У гамераўскім эпасе ўдзельнікі Траянскай вайны данайцы, не ўзяўшы Трою штурмам, пайшлі на хітрасць: знялі аблогу, каля сцен горада пакінулі драўлянага каня, куды схаваліся воіны з Адысеем. Нягледзячы на перасцярогу жраца Лаакоана («Баюся данайцаў, нават якія прыносяць дары»), траянцы перацягнулі каня ў горад. Ноччу Д. выйшлі з каня, адчынілі гар. вароты, упусцілі свае войскі і ўзялі Трою.

т. 6, с. 35

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

на́едзь, -і, ж.

Камень на зубах у каня.

Конь дужа стары — бачыш, на зубах якая н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

збру́я, -і, ж.

Прыналежнасці для запрагання каня; вупраж.

|| прым. збру́евы, -ая, -ае і збру́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заляйца́ць сов. завожжа́ть;

з. каня́ — завожжа́ть ло́шадь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стрыно́жыць сов. стрено́жить;

с. каня́ — стрено́жить коня́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ператамі́ць, -тамлю́, -то́міш, -то́міць; -то́млены; зак., каго-што.

Вельмі ўтаміць.

П. каня.

|| незак. ператамля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ляйца́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго.

Прывязваць лейцы да аброці пры запраганні каня.

|| наз. ляйца́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кента́ўр, -а, мн. -ы, -аў, м.

У старажытнагрэчаскай міфалогіі: істота з тулавам каня, галавой і грудзьмі чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

трыно́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; незак., каго.

Звязваць ногі каня трыногай.

|| зак. стрыно́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)