1. Разрыхляць бараной зямлю. Прыйдзе вясна, трэба баранаваць, культываваць зябліва.Пестрак.// Апрацоўваць пры дапамозе бараны ўсходы пасеянага, пасаджанага. Яшчэ зусім нядаўна Коля працаваў на гэтых палетках: выбіраў і ссыпаў у капцы бульбу, а пасля і жыта баранаваў.Якімовіч.
2.Разм. Пакідаць баразну, след (пра што‑н., што можа драпаць). Жэрдка баранавала зямлю. □ Антось Байбак нават пайшоў у скокі і баранаваў пясок на вуліцы старымі ботамі.Колас.
•••
Баранаваць нагамі — валачыць ногі (пра п’янага).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
scrabble
[ˈskræbəl]1.
v.
1) дра́паць, скрэ́бці; кара́скацца
2) крэ́мзаць, неаха́йна піса́ць
3) Figur. ро́спачна змага́цца
to scrabble for a living — бі́цца, як ры́ба аб лёд
2.
n.
1) дра́паньне n.; крэ́мзаньне n.
2) змага́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Скабі́ць ‘скрэбці (бульбу)’ (Мат. Гом.), магчыма, сюды ж (калі гэта не другаснае ўтварэнне) ска́біць ‘заганяць стрэмку’ (Нас., Байк. і Некр.), параўн. каш.skobʼic ‘здзіраць кару з дрэва’. Відаць, узыходзіць да прасл.*skobiti ‘скрэбці вострай прыладай’, роднаснага літ.skõbti ‘дзяўбсці, рваць, шчыпаць’, лац.scabere ‘драпаць’, ст.-в.-ням.scaban ‘тс’, ням.schaben ‘скрэбці, церці’, адносна якога выказваецца меркаванне пра яго страту ў славянскіх мовах яшчэ ў праславянскі перыяд (Варбат, Этимология–1971, 3). Гл. таксама SEK, 4, 281.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́зкі1 ’рэзкі, востры; шурпаты, з вострымі гранямі; жорсткі; ядраны, халодны; дзёрзкі’ (ТСБМ, ТС), ’калючы; вельмі кіслы’ (воран., калінк., Сл. ПЗБ), ’прарэзлівы’ (Ян.). Укр.рі́зкий ’рэзкі’, рус.резкий ’тс’, польск.rześki ’жвавы, рэзкі’, чэш.дыял.rezký ’жвавы, бадзёры’, серб. і харв.ре̏зак ’востры, кіслы’, балг.рязък ’рэзкі’. Прасл.*rězъkъ < *rězati (гл. рэзаць). Параўн. яшчэ семантыку укр.рву́чкий, рву́чий ’рэзкі, хуткі’ ад рвати ’рваць’.
Рэ́зкі2 ’вілы для пераноскі саломы’ (Сл. Брэс.). Ад рэзаць (гл.), параўн. драпакі́ ’вілы для гною’ (Сл. Брэс.) ад драпаць. Але нельга выключыць уплыў рэзгіны (гл.) ’прылада для пераноскі саломы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.
1. і без дап. Скрэбці, драпаць, драць, каб пазбавіцца свербу. Кіраніха збянтэжылася, пачала костачкай вялікага пальца чухаць праз хустку галаву.Ермаловіч.[Сабака] прысеў на кастрыцы і задняю нагою стаў чухаць каля вуха.Колас.Свіння Рабая вельмі любіла, калі яе чухаеш, — ажно вочы заплюшчыць.Брыль.
2.перан.Разм. Трывожыць, турбаваць каго‑н. [Забіч:] — І вы, Юліян Сяргеевіч, зусім слушна гаворыце: трэба нараду праводзіць. Пакуль нас не чухаюць, дык лепей мы самі пачухаемся.Савіцкі.
•••
Чухаць патыліцу — быць заклапочаным чым‑н. — Няўжо і на нас запытанне ў раён пасылаць будуць? — чухаў патыліцу бацька.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ша́рпаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Утвараць сухі шум, дакранаючыся да чаго‑н. або ад дотыку чаго‑н.; шуршэць. На дварэ курылася замець. Шарпалі па шыбах голыя галінкі бэзу, нібы прасіліся ў хату пагрэцца.Шашкоў.Шарпае пад лёгкімі лапцікамі колкае і яшчэ поўнае соку ржышча.Гарэцкі.
2.што. З шумам дакранацца да чаго‑н., кратаць, драпаць што‑н. Чутно стала, як аб пясок разбіваюцца хвалі, нібы якісьці звер шлёпае лапамі па вадзе і шарпае гальку.Дуброўскі.// Шукаць. Мусатаў збялеў. — Вось якія справы. Калі ўжо шарпаць, то не ў Хаданоўскай пушчы, а ў Янавай. Ды і Кортаўскі востраў памацаць не шкодзіла б.Караткевіч.
3.што. Драць. Шарпаць адзенне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жу́лік ’дробны злодзей’ (ТСБМ), жульма́н ’тс’ (Сл. паўн.-зах.). Рус.жу́лик ’тс’, дыял. ’птушка з пароды кулікоў’, ’маленькі хлябок’, кастр. ’ножык’, уладз. ’чорнарабочы’, польск.žulik ’злодзей’, чэш.žulik ’махляр, шэльма’, балг.жульо ’дробны чалавек’ (< жуля ’церці’, БЕР, 1, 558). Даль (1, 547) звязваў жулить ’прысвойваць’ з жи́лить (параўн. бел.жыліць) ’тс’, жилиться ’быць скупым’. Гэта падтрымлівае Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 298. Праабражэнскі (1, 237), адзначыўшы жуль ’ножык’ і арг. афен. жулить ’рэзаць’ згадвае, што «некоторые производят от шулер». Фасмер (2, 65) дадае арг.рус.жулик ’вучань злачынца’ і ’ножык’, нерашуча параўноўвае з серб.-харв.жуљити ’драць скуру’, балг.жуля ’драпаць, церці, здзіраць’, славен.žúliti ’церці, жаваць’. Няясна.
scratch my back and I will scratch yours ≅ ла́ска за ла́ску, паслу́га за паслу́гу
scratch along[ˌskrætʃəˈlɒŋ]phr. v. зво́дзіць канцы́ з канца́мі, перабіва́цца
scratch away[ˌskrætʃəˈweɪ]phr. v. выкрэ́сліваць; саскраба́ць
scratch off[ˌskrætʃˈɒf]phr. v. =
scratch awayscratch out[ˌskrætʃˈaʊt]phr. v. =
scratch awayscratch up[ˌskrætʃˈʌp]phr. v. назбіра́ць, назапа́сіць (грошай)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
drapać
drap|ać
незак.
1. скрэбці, драпаць;
pies ~ie do drzwi — сабака драпае дзверы (скрабецца ў дзверы);
2. чухаць;
~ać głowę — чухаць галаву;
3. пяршэць;
~ie w gardle — дзярэ (пяршыць) у горле;
4. крэмзаць;
chce się ściany (ścianę) ~ać! — хоць галавой аб сцяну!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
чы́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Праводзіць па чым‑н. чым‑н., пакідаючы след, лінію. Лупіла [бульбу] на дранікі, спраўна, мерна, цыркала па тарцы.Мележ.// Хутка пралятаючы, зачэпліваць, кранаць што‑н. Ластаўкі вырываліся са сваіх гнёздаў і чыркалі тонкімі крыламі па лагодных хвалях спакойнай ракі.Грахоўскі.// Рэзка праводзячы па карабку або па чым‑н. цвёрдым, прымушаць гарэць (запалкі). Гамыра чыркае запалку.Колас.Усе маўчалі: хто закусваў, а хто чыркаў запалкаю аб карабок — адразу ж прыкурваў чарговую цыгарэту.Сіпакоў.// Закранаць, драпаць па чым‑н. у час руху. Чыркаючы палачкай па дарозе, ён бадзёра крочыў і праз вялікія рагавыя акуляры аглядаў балота.Дуброўскі.
2. Хутка, спяшаючыся, пісаць што‑н. Я азірнуўся назад, у правы куток, дзе .. нешта цыркала на кавалку паперы Юнона.Мыслівец.Старшыня маўчаў, нешта чыркаў асадкай па паперцы.Галавач.
3. Утвараць характэрныя гукі, спяваць (пра некаторых птушак). Недзе на Доўгіх пад самым месяцам чыркалі, што ўсё адно шасталі трысцём, дзікія качкі.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)