Тронкі ‘назва гульні’: На грошы ў тронкі тут гуляюць / Парнаскі дзеўкі, дзецюкі («Тарас на Парнасе», Полымя. 1971, 10, 217), ‘гульня з каменьчыкамі’ (Рам. 8: «камушки кладутса в две кучки: три в одну и один в другую»), ‘гульня, змест якой у тым, каб пацэліць з рукі трыма алавяннымі шарыкамі ў ямку, што знаходзіцца ад гульца на пэўнай адлегласці’ (Мядзв.), ‘гліняныя або алавяныя шарыкі велічынёй з круглую кулю ад стрэльбы, якія служаць для гульні «ў тронкі»’ (Нік., Оч.), дро́нкі ‘дзіцячая гульня, калі драўляныя шарыкі кідаюць у ямачкі; няцотны лік шарыкаў у ямачцы лічыцца выйгрышам’ (маг., Яшк. Мясц.); сюды ж, відаць, і тро́нкі ‘дробная бульба’ (Рэг. сл. Віц.), ‘плод бульбы’ (Касп.) і не патлумачанае тронки (Шымк. Собр.). Параўн. рус. смал. тро́нка, тро́нки ‘гульня ў арлянку’, ‘шарык з волава або гліны памерам з арэх для гульні «ў тронкі»’ (СРНГ). Слова з не да канца высветленай этымалогіяй. Куркіна (Этимология–1983, 27–28) параўноўвае з укр. тріньки ‘трошкі’, рус. дыял. тро́ньки ‘тс’, балг. тро́нка ‘зусім мала’, сюды ж таксама серб. ці макед. тронка ‘крышка, парушынка’, макед. ронка ‘тс’, што дае падставы для рэканструкцыі прасл. *tronъka ‘нешта вельмі малое’, роднаснае да прасл. *troxa (гл. трохі) і якое ўзводзіцца да *terti, *tьrǫ, гл. церці (ЕСУМ, 5, 648). Аднак абмежаваныя тэрытарыяльна назвы гульняў з розным зместам дапускаюць перанос наймення з іншых гульняў, напрыклад, “у ножыка” ад тронкі ‘сцізорык’, або зыходзячы са значэння ‘бульба’, параўн. укр. дыял. тромпак, кро́мпель ‘бульба’ (ЕСУМ, 5, 647). Лучыц-Федарэц (вусн. паведамл.) дапускае сувязь з з літ. treñkti ‘кідаць, шпурляць’. Сувязь з тры (гл.), відаць, другасная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ка́пля в разн. знач. ка́пля, -лі ж., кро́пля, -лі ж.;
ка́пля росы́ ка́пля расы́;
ани́совые ка́пли фарм. ані́савыя ка́плі;
◊
ни ка́пли ні ка́плі (ні кро́плі);
до ка́пли да ка́плі (да кро́плі);
ка́пля в мо́ре ка́пля (кро́пля) у мо́ры;
как две ка́пли воды́ (похо́ж) як дзве ка́плі (кро́плі) вады́ (падо́бны);
до после́дней ка́пли кро́ви да апо́шняй ка́плі (кро́плі) крыві́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́гнать сов.
1. в разн. знач. вы́гнаць, мног. павыганя́ць;
вы́гнать и́з дому вы́гнаць з до́му;
вы́гнать ста́до в по́ле вы́гнаць ста́так у по́ле;
вы́гнать боле́знь вы́гнаць хваро́бу;
вы́гнать дёготь вы́гнаць дзёгаць; (выработать) вы́гнать две ты́сячи гекта́ров прост. вы́гнаць дзве ты́сячы гекта́раў;
2. безл. (вырасти) вы́гнаць;
за год ель вы́гнало на полме́тра за год е́лку вы́гнала на паўме́тра.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падзяля́ць несов., в разн. знач. разделя́ть; дели́ть;
рака́ ~ля́ла го́рад на дзве ча́сткі — река́ разделя́ла (дели́ла) го́род на две ча́сти;
ён ~ля́ў людзе́й на сябро́ў і во́рагаў — он разделя́л (дели́л) люде́й на друзе́й и враго́в;
стары́ не падзяля́ў яе́ бу́рнай ра́дасці — стари́к не разделя́л её бу́рной ра́дости;
п. чые́-не́будзь по́гляды — разделя́ть чьи́-л. взгля́ды
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праміну́ць (што) сов.
1. пропусти́ть;
п. дзве старо́нкі — пропусти́ть две страни́цы;
яго́ про́звішча выпадко́ва ~ну́лі — его́ фами́лию случа́йно пропусти́ли;
2. минова́ть, прое́хать (пройти́) ми́мо (чего);
п. магазі́н — минова́ть магази́н (прое́хать, пройти́ ми́мо магази́на);
3. минова́ть, обойти́;
лі́ха мяне́ ~ну́ла — ли́хо меня́ минова́ло (обошло́);
4. (протечь — о времени, событии) пройти́, минова́ть; проте́чь;
~ну́ў год — прошёл (минова́л) год
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
які́-не́будзь, род. яко́га-не́будзь мест. неопр., м.
1. (тот или иной) како́й-нибудь, како́й-л.;
2. (какой-л. из нескольких) како́й-нибудь, кото́рый-нибудь, кото́рый-л.;
вазьмі́ які́-не́будзь з гэ́тых біле́таў — возьми́ кото́рый-нибудь (кото́рый-л.) из э́тих биле́тов;
3. разг. (не больше чего-л.) како́й-нибудь;
які́х-не́будзь два-тры ты́дні — каки́х-нибудь две-три неде́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падабра́ць сов.
1. (каго, што да чаго) подобра́ть (кого, что к чему);
п. ключ да замка́ — подобра́ть ключ к замку́;
п. га́льштук да касцю́ма — подобра́ть га́лстук к костю́му;
2. (с земли, с пола) подня́ть, подобра́ть;
3. (ноги, хвост) поджа́ть;
4. (под себя) подмя́ть;
мядзве́дзь ~бра́ў пад сябе́ паляўні́чага — медве́дь подмя́л под себя́ охо́тника;
◊ і кро́шкі п. — быть похо́жим как две ка́пли воды́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разагна́ць сов.
1. в разн. знач. разогна́ть; (неприятеля, тучи — ещё) рассе́ять;
р. пту́шак — разогна́ть птиц;
ве́цер ~на́ў хма́ры — ве́тер разогна́л (рассе́ял) ту́чи;
р. тугу́ — разогна́ть тоску́;
р. машы́ну — разогна́ть маши́ну;
р. набо́р на дзве паласы́ — разогна́ть набо́р на две полосы́;
2. (разрезать вдоль) распили́ть;
р. бервяно́ — распили́ть бревно́;
3. распаха́ть;
р. радо́к (гра́дку) бу́льбы — распаха́ть ряд карто́феля;
◊ р. кроў — разогна́ть кровь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перакі́нуцца сов.
1. в разн. знач. перебро́ситься, переки́нуться; переметну́ться;
аго́нь ~нуўся це́раз дзве ха́ты — ого́нь перебро́сился (переки́нулся, переметну́лся) че́рез две избы́;
п. мячо́м — перебро́ситься мячо́м;
п. сло́вам — перебро́ситься (переки́нуться) сло́вом;
2. разг. (повалиться, перевернуться) опроки́нуться;
3. перен. (на чью-л. сторону) переметну́ться;
4. (через что-л.) переки́нуться, перевали́ться;
п. це́раз парэ́нчы — переки́нуться (перевали́ться) че́рез пери́ла;
5. (у каго, што) фольк. оберну́ться (кем, чем и в кого, что)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пратрыма́ць сов.
1. в разн. знач. продержа́ть;
п. на рука́х хло́пчыка — продержа́ть на рука́х ма́льчика;
п. акно́ адчы́неным уве́сь дзень — продержа́ть окно́ откры́тым весь день;
п. ко́ней на маро́зе — продержа́ть лошаде́й на моро́зе;
п. у турме́ — продержа́ть в тюрьме́;
п. узя́тую кні́гу — продержа́ть взя́тую кни́гу;
п. на рабо́це — продержа́ть на рабо́те;
п. у пасце́лі — продержа́ть в посте́ли;
2. продержа́ться, продо́лжиться, продли́ться;
маро́з ~ма́ў два ты́дні — моро́з продержа́лся (продли́лся) две неде́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)