«БЕЛАРУ́СКАЯ ХА́ТА» ў Латвіі, культурна-асветнае таварыства бел. інтэлігенцыі ў 1924—36. Асн. мэты: гуртаванне бел. меншасці ў Латвіі, далучэнне яе да лат. і адначасова развіццё бел. культуры. Мела аддзелы ў Дзвінску, Лібаве, Люцыне. Па ініцыятыве «Беларускай хаты» створаны прыватная бел. школа, дзярж.бел. 2-гадовыя настаўніцкія курсы з інтэрнатам, 2-я гар. 6-класная бел. школа, прыватная дадатковая вячэрняя школа для дарослых, драм. студыя «Таварыства беларускага тэатра» ў Рызе, бел. дзіцячы сад у Дзвінску, б-кі і гурткі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
апла́таж. Bezáhlung f -, -en; Lohn m -(e)s, Löhne; Entlóhnung f -, -en (узнагароджанне);
пагадзі́нная апла́та Stúndenlohn m;
дадатко́вая апла́та Zúschlag m -(e)s, -schläge;
апла́та пра́цыÁrbeitsentlohnung f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
рэма́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Рмн. ‑рак; ж.
1. Заўвага, памета на палях (рукапісу, кнігі).
2. Тлумачэнне аўтара да тэксту п’есы (звычайна ў дужках), у якім даецца дадатковая характарыстыка абставін дзеяння, знешняга выгляду або паводзін персанажа. Прыход Лявона на сцэну не суправаджаецца аўтарскай рэмаркай, дзе б указвалася на знешні выгляд героя.Ярош.У рэмарках паведамляюцца звесткі аб паводзінах, пачуццях, інтанацыях, жэстах, знешнім выглядзе дзеючых асоб, аб той абстаноўцы, у якой яны дзейнічаюць.А. Макарэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ада́птэр
(англ. adapter, ад лац. adaptare = прыстасоўваць)
устройства для ўзнаўлення гукавога запісу праз узмацняльнік;
2) дадатковаякасета да фотаапарата, якая дае мажлівасць выкарыстоўваць нестандартныя святлоадчувальныя матэрыялы.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
рэма́рка
(фр. remarque = памета)
1) тлумачэнне аўтара да тэксту п’есы (звычайна ў дужках), у якім даецца дадатковая характарыстыка абставін дзеяння, знешняга выгляду і паводзін персанажа;
2) памета на палях кнігі, рукапісу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
m
=
1.
Meter – метр
2.
Minute – мінута, хвіліна
3.
Mehrwert – дадатковая вартасць
4.
Milli- – мілі- (у складаных словах)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
~en áusgesetzt sein — падвярга́цца прасле́даванням, прасле́давацца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
но́ніус
[н.-лац. nonius, ад парт. P. Nunez = прозвішча парт. матэматыка (1492—1577)]
дадатковая шкала вымяральнага інструмента, якая дазваляе павысіць дакладнасць адліку па асноўнай шкале ў некалькі разоў (10, 20 і больш).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Рапэ́та ’страва з сумесі агародніны і круп’ (лід., Сл. ПЗБ). Няясна. Параўн. польск.жарг.repeta ’баланда’, ’суп’, а таксама ’дадатковая порцыя ежы, дабаўка’, якія Каня (Słownik, 189) узводзіць да лац.repeto ’паўтараю’. Магчыма, праз французскае пасрэдніцтва, параўн. Сной, 534, які адзначае, што славен.repete ’яшчэ раз, яшчэ адну порцыю’ выкарыстоўваецца як выклічнік і паходзіць з франц.répété ’паўтораны’, што з’яўляецца пасіўным дзеепрыметнікам прош. ч. ад дзеяслова répéter ’паўтараць, паўтарыць’; больш верагодна ад франц.répétez ’паўтарыце’ ў Кліч. скл. (< лац.repetere ’тс’). У гаворку магло трапіць з турэмнага або салдацкага жаргону.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВЕЛЯРЫЗА́ЦЫЯ (лац. velaris ад velum заслона) у мовазнаўстве, дадатковая артыкуляцыя, якая выражаецца ў пад’ёме задняй часткі спінкі языка да мяккага паднябення. У бел. мове ў заднеязычных зычных «г», «к», «х» яна супадае з асноўнай артыкуляцыяй, таму іх называюць велярнымі; у шыпячых зычных яна не супадае з асноўнай артыкуляцыяй, збліжэннем языка з цвёрдым паднябеннем, таму іх называюць двухфокуснымі. Выразная велярызацыя ў гука «л», што робіць яго непадобным да невелярызаванага, т.зв. сярэднееўрапейскага l. Ва ўсіх астатніх цвёрдых зычных велярызацыя служыць для больш выразнага іх проціпастаўлення адпаведным мяккім палаталізаваным зычным (гл.Палаталізацыя). Акустычны эфект велярызацыі нагадвае эфект ад лабіялізацыі (агублення).