мантэкры́ста
(фр. Monte-Cristo = прозвішча героя рамана А. Дзюма «Граф Монтэ-Крыста»)
сістэма дробнакаліберных ружжаў і пісталетаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
палуцы́т
(англ. pollucite, ад лац. Pollux = імя старажытнарымскага міфічнага героя)
мінерал класа сілікатаў бясколерны, празрысты; руда цэзію.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Ані́кават ’дурнаваты, прыдуркаваты’ (Нас., Гарэц.). Магчыма, ад уласнага імя Ані́ка (параўн. Ані́ка‑во́ін пра чалавека, які выхваляецца, ад імя героя старажытнарускага падання, які, хвалячыся сваёю непераможнасцю, выклікае на паядынак Смерць і гіне ў баі з ёй (ССРЛЯ)). Грэч. ἀνίκητος ’непераможны’. Далейшае семантычнае развіццё ’хвалько, які гіне’ > ’прыдуркаваты’ цалкам магчыма; параўн. рус. дыял. ани́ка‑смотро́к — пра непрадбачлівага чалавека, ани́чка ’кплівая мянушка’ (СРНГ). Іншая магчымасць: сувязь з аніякі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рамапітэ́к
(ад інд. Rama = імя героя індыйскага эпасу + -пітэк)
выкапнёвая чалавекападобная малпа, якая лічыцца найбольш старажытным продкам чалавека.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
прыхарашы́ць, ‑рашу, ‑рошыш, ‑рошыць; зак., каго-што.
Разм.
1. Зрабіць больш прыгожым, надаць прыгажэйшы выгляд. Прыхарашыць горад к святу.
2. перан. Падаць, паказаць у больш прыгожым, цікавым выглядзе, чым у сапраўднасці. Прыхарашыць героя. Прыхарашыць праўду. Прыхарашыць падзеі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аб’ектывізава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад аб’ектывізаваць.
2. у знач. прым. Рэальны, які аб’ектыўна існуе, тыпізаваны. Паэтызуючы рэвалюцыю, іх творцы [аўтары паэм 20‑х гадоў] не спынялі яшчэ ўвагі на канкрэтных падзеях, не ўздымаліся да стварэння аб’ектывізаванага вобраза героя рэвалюцыі. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГО́ЎМАН, Чжун,
у старажытнакітайскай міфалогіі памочнік першапродка і культ. героя Фусі. Уяўлялі яго з целам птушкі і тварам чалавека, які сядзіць на двух драконах. Лічылі таксама, што Гоўман — дух лёсу або дух дрэва.
т. 5, с. 373
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГЕРО́Й ПРА́ЦЫ,
ганаровае званне, якое прысвойвалася ў 1927—38 у СССР грамадзянам за асаблівыя заслугі ў вытв. сферы, навук. дзейнасці, дзярж. або грамадскай службе пры стажы работы ў якасці рабочага або служачага не менш за 35 гадоў. Устаноўлена ЦВК і СНК СССР 27.7.1927. Узнагароджаныя і члены іх сем’яў карысталіся льготамі ў галіне жыллёвых правоў, нар. адукацыі, пенсіённага забеспячэння і падаткаабкладання. На Беларусі званне Героя Працы прысвойваў Прэзідыум, пазней Сакратарыят ЦВК БССР па прадстаўленні Цэнтр. Саюза прафсаюзаў Беларусі (ЦСПСБ). З увядзеннем у 1938 звання Герой Сацыялістычнай Працы прысваенне звання Героя Працы спынена.
т. 5, с. 194
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
лавела́с
[англ. Lovelace = імя героя рамана С. Рычардсана (1689—1761) «Кларыса Гарлоу»]
спакуснік жанчын, ахвотнік да любоўных прыгод; залётнік.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
абазна́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак., што.
1. Памеціць што-н., зрабіць знак на чым-н.
А. на карце горы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Акрэсліць, зрабіць выразным, бачным.
Худзізна рэзка абазначыла скулы.
3. Паказаць, абмаляваць галоўныя рысы якой-н. асобы ці з’явы.
А. рысы характару героя.
|| незак. абазнача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і абазна́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 3 знач.).
|| наз. абазначэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)